Nosówka

artykuł zamieszczony dzięki uprzejmości autorów:
Lek. wet. Anna Jałonicka, Lek. wet. Lidia Lewandowska (Specjalista chorób zwierząt Futerkowych)

CHOROBY FRETEK – NOSÓWKA

Nosówka fretek

Nosówka jest zakaźną i bardzo zaraźliwą chorobą. Przyczyną jest wirus z rodziny Paramyxoviridae, rodzaju Morbillivirus. Wirus nosówki występuje w postaci jednego serotypu, występują jednak duże różnice w zjadliwości poszczególnych biotopów w stosunku do różnych gatunków zwierząt. Oznacza to, że choroba ta będzie przebiegała nieco inaczej u psa jak u fretki, norki czy lisa. Różny będzie czas trwania, nasilenie pewnych objawów, wskaźniki śmiertelności.

Wirus nosówki jest dosyć odporny na czynniki chemiczne, fizyczne i biologiczne. Gdy jest ciepło, ginie dopiero po kilku dniach (co oznacza, że np. kupa zrobiona przez chorego psa stanowi przez kilka dni zagrożenie dla zwierząt wrażliwych na nosówkę). Zimą wirus jest jeszcze groźniejszy, bo w temperaturze ok.4°C może przeżyć kilka tygodni. Długa przeżywalność wirusa w środowisku zewnętrznym oznacza, że fretka ma sporą szansę na zetknięcie z tym wirusem. Z aktywnym wirusem.

Jakie zwierzęta chorują na nosówkę?

Nosówka kojarzy się wielu właścicielom z typowo „psią” chorobą. Trzeba jednak wiedzieć, że na tę chorobę zapadać mogą także inne zwierzęta.

• z rodziny psowatych (Canidae) chorują na nią pies, lis, kojot, szakal, wilk.
• z rodziny łasicowatych (Mustelidae) – łasice, kuny, wydry, tchórze, norki, tchórze hodowlane, gronostaje, skunksy, borsuki no i oczywiście fretki.
• z rodziny kotowatych ( Felidae) – duże kotowate tj. gepardy, tygrysy, lwy. Koty domowe są bezpieczne (nie chorują na nosówkę).
• z rodziny szopowatych (Procyonidae) – szopy pracze, ostronosy rude.
• pod koniec lat osiemdziesiątych pojawiły się pojedyncze przypadki nosówki u fok oraz morświnów i delfinów.

Jak widać nie jest to więc choroba dotycząca tylko psów.

W jaki sposób fretka może się zarazić nosówką?

Do zakażenia zwierząt dochodzi drogą aerogenną (wraz z wdychanym powietrzem) lub alimentarną. Dzieje się to przez kontakt bezpośredni jak i pośredni z chorym zwierzęciem.

Kontakt bezpośredni – gdy zwierzę zdrowe spotka się ze zwierzęciem chorym (z innymi fretkami lub psami) przy okazji wystaw, zjazdów, spotkań właścicieli. Po chorym zwierzaku (fretce, psie) nie musi być widać, że jest chore. W okresie inkubacji choroby będzie wyglądało na zdrowe. Dlatego nigdy nie można mieć pewności, nie da się oceniać na oko, czy dane zwierzę jest zdrowe.

Zwierzęta chore, ozdrowieńcy, a także zwierzęta które się zaraziły, ale jeszcze nie mają objawów choroby, w swoich wydalinach i wydzielinach (w odchodach , moczu, wymiotach, ślinie, wydzielinie z nosa) mają wirus nosówki. Bytując w danym środowisku sieją wirus w swoim otoczeniu (np. na chodniki, trawniki, nasze buty, ubrania). Dalej roznoszony jest on zarówno przez inne zwierzęta jak i przez nas samych (dla nas ten wirus jest nieszkodliwy). Fretki mogą się więc zarazić obwąchując „cudzy” kał lub mocz na spacerze czy bawiąc się butami właściciela, który nieświadomie przyniósł na nich wirus.

Biorąc pod uwagę długą przeżywalność wirusa w środowisku zewnętrznym łatwo dochodzi do jego dalszego rozprzestrzeniania. Jest to rodzaj przenoszenia choroby, tzw. drogą pośrednią.

Trochę o patogenezie choroby

Po wniknięciu do organizmu wirus namnaża się początkowo w migdałkach i węzłach chłonnych śródpiersiowych. Później pojawia się on w makrofagach i limfocytach krwi obwodowej. Krążąc wraz z krwią wirus dociera do wszystkich narządów limfatycznych, a także do komórek nabłonkowych przewodu pokarmowego, dróg oddechowych, układu moczowego oraz skóry. Wirus namnażając się w limfocytach doprowadza do poważnego zaburzenia w układzie immunologicznym – fretka ma więc bardzo osłabiony system odpornościowy i jest podatna na wszelkie zakażenia. Często w trakcie trwania nosówki dochodzi wiec do powikłań bakteryjnych, które mogą utrudniać postawienie prawidłowej diagnozy.

Jak wygląda chora fretka?

Od momentu wniknięcia wirusa do organizmu do pojawienia się pierwszych objawów choroby mija około 7-10 dni. Po tym czasie rozpoczyna się pierwsza faza choroby zwana nieżytową. Większość fretek umiera podczas tego etapu. Nieliczne dożywają do kolejnej fazy w czasie której pojawiają się objawy ze strony układu nerwowego. Śmierć następuje między 12-16 dniem od zakażenia jeśli chorobę wywołał wirus zaadaptowany do organizmu fretki lub po 21-35 dniach – jeśli fretka zachorowała zakażona obcym – psim wirusem.

Fretki z nosówką od samego początku wyglądają na bardzo chore – są smutne, senne, tracą apetyt. Sierść staje się matowa, nastroszona, posklejana. Włosy zaczynają wypadać, a skóra pokrywa się warstwą łojotoku.

W pierwszej fazie zakażenia u chorych zwierząt obserwuje się wzrost temperatury ciała (nawet do 41°C), spadek ilości limfocytów we krwi, obrzęk i zapalenie spojówek. Pojawia się wypływ z oczu. Na początku jest on przezroczysty, ale szybko staje się zielono-żółty, ropny, o brzydkim zapachu, zlepiający powieki i nozdrza. Szpara oczna jest zwężona, powieki zlepione wysiękiem. Towarzyszy mu wypływ z nosa (na początku surowiczy z czasem zmieniający się w ropny), który zatyka otwory nosowe i powoduje silną duszność. Na tym etapie choroby umiera wiele fretek.

Zmiany skórne

Częstym i dość charakterystycznym objawem u chorych na nosówkę fretek jest zaczerwienienie i wysypka pojawiająca się na skórze dookoła warg, na brodzie, pod pachami, na wewnętrznej powierzchni ud, czasem też w okolicy odbytu. Skóra w tych miejscach staje się obrzęknięta, pokrywa się pęcherzami, które po pęknięciu tworzą ciemnobrązowe strupy.

Może pojawić się tzw. objaw „twardej łapy”, czyli znaczne (nawet kilkakrotne) zgrubienie skóry na opuszkach łap. Staje się ona szorstka, spękana.

Objawy ze strony przewodu pokarmowego

Biegunka i wymioty, często występujące w przypadku nosówki u psów, u fretek są rzadko spotykane. Jeśli chora fretka ma biegunkę, kał staje się wodnisty, cuchnący, żółtawo-brunatny, niekiedy z domieszką krwi (tak zwany smolisty kał). Na skutek mocno przyspieszonej perystaltyki może dochodzić do wgłębienia jelit lub wypadnięcia prostnicy. Fretka traci apetyt, chudnie, opada z sił.

Objawy ze strony układu oddechowego

W następnej kolejności rozwijają się objawy ze strony układu oddechowego. Dochodzi do zapalenia tchawicy, oskrzeli i ciężkiego zapalenia płuc. Kaszel – najpierw suchy, później (gdy dołączają się nadkażenia bakteryjne) staje się mokry. Stan chorej fretki jest bardzo zły. Większość fretek nie przeżywa tego etapu.

Objawy ze strony układu nerwowego:
Pojawiają się zazwyczaj w końcowej fazie ostrego przebiegu choroby lub w okresie pozornego zdrowienia. Pojawiają się objawy nerwowe taki jak: ślinienie, zaburzenia koordynacji, niezborność ruchowa, niedowłady kończyn (zwłaszcza tylnych), skręt szyi, drżenia mięśni, konwulsje, nadmierna pobudliwość, niepokój zwierzęcia, śpiączka.

Jak się upewnić że to nosówka?

Jeżeli u fretki wystąpią objawy sugerujące nosówkę, należy zgłosić się do lekarza weterynarii.

Wspólnie z lekarzem trzeba przeanalizować:

• czy fretka była szczepiona przeciwko nosówce?
• czy szczepienia te były przeprowadzone prawidłowo?
• czy mogła mieć kontakt z chorym zwierzęciem lub jego wydalinami/wydzielinami?

Następnie lekarz musi przeprowadzić dokładne badanie kliniczne oraz wykonać badania dodatkowe. Należy wykluczyć inne choroby o podobnych objawach np. grypę, którą fretki mogą się zarazić od ludzi.

Aby potwierdzić nosówkę lekarz weterynarii pobiera od chorej fretki preparaty odciskowe ze spojówek, lusterka nosa, oraz błony śluzowej przedsionka pochwy (w przypadku samicy), lub z błony śluzowej napletka (w przypadku samca). Badanie to jest bezbolesne. Próbki przesyła się następnie do laboratorium, gdzie materiał ten badany jest pod kątem obecności wirusa nosówki.

Niestety nie zawsze wyniki tego testu są wiarygodne. W przypadku gdy fretka choruje już dłuższy czas i doszło do rozwoju objawów nerwowych, wynik może być fałszywie ujemny. Dzieje się tak dlatego, że w tej fazie choroby wirus przemieszcza się do mózgu i może być już niewykrywalny w wydzielinach, z których pobraliśmy komórki.

Aby badanie było wiarygodne, powinno być wykonane w pierwszych dniach choroby!

UWAGA!!! Jeśli fretka była ostatnio szczepiona przeciwko nosówce, należy ten fakt koniecznie zgłosić lekarzowi. Jeżeli przeprowadzimy badanie w czasie krótszym niż dwa tygodnie od ostatniego szczepienia, uzyskamy wynik fałszywie dodatni (laboratorium poinformuje nas, że fretka jest chora a nie będzie to prawda).

Leczenie nosówki

Niestety nie ma skutecznego leczenia. Nosówka u fretek jest prawie w 100% śmiertelna. Pozostaje nam tylko leczenie objawowe, podtrzymujące zwierzaka przy życiu i zapobiegające wtórnym infekcją bakteryjnym. Podajemy wiec antybiotyki, leki przeciwbólowe, płynoterapię, krople do oczu i do nosa, leki immunostymulujące, witaminy z grupy B, stosujemy dokarmianie. Jednak nawet przy bardzo intensywnym leczeniu, praktycznie nie ma szans na uratowanie fretki. Ciężki stan i cierpienie zwierzaka często zmusza lekarza i właściciela do podjęcia trudnej decyzji o eutanazji.

Jedyną skuteczna metodą walki z tą chorobą są profilaktyczne szczepienia!!!

Szczepienia przeciwko nosówce

Szczepienie polega na podaniu żyjących, pozbawionych zjadliwości (atenuowanych) wirusów, celem wywołania swoistej odpowiedzi immunologicznej. Po zetknięciu się komórek układu odpornościowego z antygenami wirusów zawartych w szczepionce, układ odpornościowy uczy się je rozpoznawać, eliminuje je oraz „zapamiętuje” na przyszłość.

Rozpoczynając szczepienie młodych fretek należy uwzględnić odporność bierną przekazywana przez matkę. Odporność bierna zanika w ok. 9 tygodniu życia, ale czas ten u poszczególnych fretek bywa różny. Jedne fretki będą wrażliwe na zakażenie już w wieku 6-7 tygodni, a u innych odporność bierna pozostaje wystarczająca żeby zabezpieczyć przed chorobą jeszcze w wieku 12 tygodni. Niestety tak długa odporność bierna chroni nie tylko przed chorobą, ale także przed wirusem szczepionkowym. Szczepienie takich fretek nie jest w pełni efektywne do czasu zaniknięcia u nich odporności biernej.

PIERWSZY PRZYPADEK – FRETKI POCHODZĄCE OD SZCZEPIONEJ MATKI

Pewność że nasza fretka została skutecznie zaszczepiona możemy mieć, gdy zaszczepimy ją trzykrotnie.

1. Pierwsze szczepienie wykonujemy w wieku 6-8 tygodni. Część fretek ma już w tym wieku niski poziom odporności biernej. Oczywiście nie wiemy patrząc na zwierzę jaką odpornością dysponuje. Wiemy jednak, że jeśli zaszczepimy fretkę z wysoką odpornością bierną – nie wyrządzimy jej krzywdy. Po prostu szczepionka nie zadziała. Nie należy więc obawiać się wczesnego szczepienia młodych fretek. Jeśli natomiast pominiemy ten termin szczepienia, a dana fretka będzie miała niski poziom odporności biernej – może zachorować na nosówkę zanim osiągnie wiek kolejnego szczepienia.
2. Drugie szczepienie wykonujemy w wieku 10-12 tygodni.
3. Trzecie szczepienie w wieku 14-16 tygodni. Wykonujemy je na wypadek długiej odporność biernej, która jeśli miała miejsce – zmniejszyła efektywność poprzednich szczepień.

Powtórki szczepień wykonujemy corocznie – pojedynczą dawką.

DRUGI PRZYPADEK – FRETKI POCHODZĄCE OD NIESZCZEPIONEJ MATKI

Jeżeli mama naszej fretki nie była szczepiona (albo nie mamy pewności czy szczepienia te były przeprowadzone prawidłowo), to nasza fretka może nie posiadać w ogóle odporności biernej i od urodzenia jest wrażliwa na nosówkę. W takim wypadku szczepienia należy rozpocząć jak najszybciej. Już w 5 tygodniu życia wykonujemy pierwsze szczepienie i powtarzamy je co 2-3 tygodnie aż fretka ukończy 14 tydzień życia. Powtórki szczepień wykonujemy corocznie – pojedynczą dawką.

TRZECI PRZYPADEK – PIERWSZE SZCZEPIENIE DOROSŁEJ FRETKI

Jeżeli mamy starszą fretkę, która nie była do tej pory szczepiona to należy ja zaszczepić dwukrotnie w odstępie 3 tygodniowym i następnie powtarzać szczepienia corocznie.

Reakcje poszczepienne

Niestety nie mamy w Polsce zarejestrowanych szczepionek przeznaczonych specjalnie dla fretek. Musimy wiec używać szczepionek psich i tu pojawia się problem. Są to bowiem szczepionki poliwalentne (inaczej wielowartościowe, czyli zawierające antygeny różnych drobnoustrojów, wywołujących różne choroby). Im więcej składników zawiera szczepionka, tym większe jest niestety ryzyko wystąpienia negatywnych reakcji poszczepiennych u fretki. Należy więc stosować szczepionki z jak najmniejszą liczbą składników. Z dostępnych u nas szczepionek polecamy np. Canivac FH, Nobivac Puppy DP. Dodatkowo zalecane jest użycie mniejszej dawki, niż w przypadku szczepienia psa. Niestety nawet w przypadku tych szczepionek może wystąpić wstrząs. Wstrząs anafilaktyczny jest ostrą, zagrażająca życiu reakcją alergiczną całego organizmu. Dlatego niezwykle ważne jest, aby po szczepieniu fretka jeszcze przez 30 minut pozostała pod obserwacją lekarza weterynarii, który będzie mógł podjąć odpowiednie leczenie w razie wstąpienia wstrząsu.

Zachorowanie na nosówkę wiąże się ze śmiercią zwierzęcia. Tylko szczepienia mogą je przed nią uchronić. Dlatego przypominamy – lepiej zapobiegać niż leczyć (a raczej usypiać).

PAMIĘTAJMY O REGULARNYM SZCZEPIENIU FRETKI PRZECIWKO NOSÓWCE!

Dodatkowe pytania

Cytat: „… Czy faktycznie fretki powinny być szczepione mniejszą dawką niż psy?…”

Nie jesteśmy w stanie ustalić tu jednego stanowiska dla wszystkich lekarzy. Te szczepionki nie są wyprodukowane dla fretek i ustalenie dawki tak naprawdę jest kwestią nadal badaną. Mam nadzieję, że kiedyś doczekamy się w Polsce szczepionek wyprodukowanych specjalnie dla fretek i wtedy problem sam się rozwiąże. Ja osobiście przychylam się do zdania tych lekarzy, ktorzy uważają, że należy szczepiać połową dawki (znam również i takich, którzy szczepią 1/4). Przekonują mnie ich argumenty, które są za takim postępowaniem:

• fretka jest zwierzęciem dużo bardziej wrażliwym na nosówkę niż pies, więc i dawka wirusa wywyołująca odporność może być mniejsza
• nie spotkałam się jeszcze z opisem fretki, która by zachorowała po prawidłowo wykonanych szczepieniach wykonanych połową dawki
• u nas również zawsze podajemy połowę dawki i nigdy żaden z zaszczepionych u nas ogoniastych pacjentów nie chorował na nosówkę, może kiedyś wystąpi jakiś pojedynczy przypadek, ale to może mieć miejsce i przy szczepieniu całą dawką (jest kilka czynników, które mogą spowodować, że szczepionka nie zadziała jak trzeba) – gdyby takich przypadków było więcej (u nas lub w internecie) na pewno wzbudziłoby to mój niepokój i jeszcze raz przeanalizowałabym tą sprawę, obecna sytuacja pozwala mi jednak spać spokojnie
• mniejsza dawka szczepionki oznacza mniejsze ryzyko nieraz bardzo groźnych reakcji poszczepiennych, i to jest naprawdę istotny argument

Cytat: „… No i czemu szczepienie 3 razy? Każde szczepienie osłabia układ odpornościowy na pewien czas, czy trzy krotne szczepienie to nie za dużo?…”

Szczepimy 3 razy, bo chcemy mieć pewność, że fretka zostanie właściwie uodpormioma. 100% pewności nigdy nie ma, ale przynajmniej (tak po ludzku) zrobiliśmy wszystko co w naszej mocy. Tak naprawdę, to wystarczyłyby 2 szczepienia – tyle tylko, że trzeba by mieć zdolności jasnowidzenia, aby wiedzieć kiedy dokładnie u danej fretki je wykonać. Problem polega na zjawisku określanym jako tzw.”luka immunologiczna”.

Mianem tym określa się czas kiedy poziom przeciwciał matczynych jest już zbyt niski by chronić przed zachorowaniem, ale jeszcze zbyt wysoki by pozwolić na uodpornienie fretki. Wyznaczenie luki immunologicznej możliwe jest tylko poprzez kosztowne badania immunologiczne, co w rutynowym postępowaniu jest nierealne. Szczepiąc dane zwierzątko nie wiemy więc, jaka jest w danym momencie jego immunokompetencja.

Stąd stosujemy taki schemat, który daje największą szansę na prawidłowe (pełne) uodpornienie zwierzątka.
_________________
Pozdrawiam serdecznie
Lek. wet. Lidia Lewandowska
Specjalista Chorób Zwierząt Futerkowych

 

autor: Lek. wet. Anna Jałonicka, Lek. wet. Lidia Lewandowska (Specjalista chorób zwierząt Futerkowych)
źródło: lecznica-oaza.strefa.pl

słowniczek:
szczepionka NOBI-VAC Puppy DP – nosówka i parwowiroza
szczepionka CANIVAC-FH – nosówka i choroba Rubartha

… 

Przeczytajcie także temat o kalendarzyku szczepień i innych zabiegów weterynaryjnych oraz pielęgnacyjnych…

Uwaga:

• należy pamiętać, iż podanie każdego leku czy szczepionki powinno nastąpić w chwili, gdy fretka jest całkowicie zdrowa i poza okresem rui (dotyczy samic i samców)!
• szczenięta młodsze niż 10 tygodni życia, które wiadomo, że posiadają przeciwciała matczyne należy zaszczepić dwukrotnie w odstępie 3-6 tygodni, a szczenięta w wieku powyżej 10 tygodni, szczepimy jednokrotnie
• w wielu artykułach i publikacjach czytamy o potrójnym szczepieniu, ale generalnie praktykuje się dwukrotną iniekcję – pierwsza dawka w wieku od 6 do 9 tygodni oraz druga w wieku od 9 do 12 tygodni (najlepiej podawać 1 dawkę szczepionki dla fretek – Febrivac DIST lub 1/2 dawki szczepionki dla psów – Nobivac Puppy DP)
• przy wielokrotnych iniekcjach (szczeniaki) nie łączyć dwóch różnych szczepionek, np. Canivac z Nobivac – występuje duże prawdopodobieństwo szoku poszczepiennego
• szkodliwość szczepionek

…

Uwaga!

Większość książek lub artykułów, wykorzystanych do opracowania niniejszego tematu, zostało opublikowanych jakiś czas temu, w związku z powyższym niektóre dane, metody leczenia i leki mogą być nieaktualne (wycofane z obrotu lub nigdy nie dopuszczone do obrotu w Polsce), ale Wasz lekarz weterynarii na pewno będzie wiedział czym można je zastąpić.

Większość informacji na tych stronach napisali ludzie, którzy mają duże doświadczenie w hodowli fretek jednak nie są weterynarzami. Wszystkie teksty były konsultowane ze specjalistami.

Każda chora fretka powinna natychmiast znaleźć się u wykwalifikowanego i doświadczonego weterynarza, który specjalizuje się w leczeniu fretek. Pamiętaj fretki należą do zwierząt, u których symptomy choroby występują bardzo późno, co może prowadzić do ich nagłej śmierci. Nie próbuj żadnych “domowych sposobów” bez konsultacji ze specjalistą, nawet jeśli jakiś znajdziesz gdzieś w tekście na tej stronie. Informacje tu zawarte mogą powiększyć Twoją wiedzę i wyczulić Cię na niespecyficzne objawy w zachowaniu Twojej fretki, ale pamiętaj niewłaściwa, samemu postawiona diagnoza może decydować o jej życiu.

Wszystkie prawa zastrzeżone!

…

by: Ana, Ewa

foto:
1) Nowsica
2) ferretta.pl
3) flickr.com
© Fotki, zdjęcia i ryciny zamieszczono w celach poglądowych, dydaktycznych, informacyjnych lub szkoleniowych • © All rights reserved or Some rights reserved, publikacja powyższych zdjęć wymaga zgody autorów 

literatura i linki:
[1] „Choroby Fretek – Nosówka” Lek. wet. Anna Jałonicka, Lek. wet. Lidia Lewandowska (Specjalista chorób zwierząt Futerkowych), Lecznica Weterynaryjna i Szpital Zwierząt Egzotycznych OAZA, Potocka 4 (Warszawa-Żoliborz), strona www: http://www.lecznica-oaza.prv.pl
[2] „Hodowla tchórzy” Maria Bednarz, Andrzej Frindt, 1991
[3] „Fretki: warunki zdrowotne, hodowla, rozpoznanie i leczenie chorób” Maggie Lloyd, 1999
[4] „Biology and diseases of the ferret” Fox JG., 1988, 1998
[5] „Ferret husbandry, medicine, and surgery” John H. Lewington, 2000
[6] „Ferret for dummies” K. Schilling, 2007
[7] „How to read your report” Wellness Inc., 1993
[8] „Practical ferret medicine and surgery for the private practitioner” Finkler M., 1993
[9] „Ferret medicine and surgery” Brown S., 1992
[10] „Ferret breeding” James McKay, 2006
[11] „Fretki – specyfika chowu pokojowego oraz najważniejsze problemy zdrowotne”, Dr Ewa Śmielewska-Łoś, lek. wet. Tomasz Piasecki, Magazyn Weterynaryjny vol. 11 nr 74/2002

…