Biegunka

Każdy z opiekunów fretek spotkał się z biegunkami u swoich podopiecznych… Biegunka u fretek obejmuje całe spektrum chorób:

• od łagodnego nieżytowego zapalenia jelit 
• do nadostrych zakażeń, powodujących toksemię, wstrząs hipowolemiczny (zmniejszeniem objętości krwi krążącej w wyniku obfitego krwotoku spowodowanego urazem lub utratą płynu pozakomórkowego) i nagłą śmierć

Biegunka nie jest chorobą, ale objawem i może być wywoływana najrozmaitszymi przyczynami oraz różnymi chorobami… Nie można bagatelizować objawów biegunki, gdyż z pozoru błaha, nie jest korzystnym objawem stanu zdrowia, który można by było  zignorować… Zwłaszcza bardzo młodym, a także starszym i osłabionym fretkom zagraża niebezpieczeństwo wstrząsu i wycieńczenia organizmu, w skutek którego mogą przypłacić to zdrowiem, a nawet życiem… ;-|

Objawy

Biegunka jest zazwyczaj reakcją obronną organizmu i ma na celu pozbycie się z przewodu pokarmowego czynników chorobotwórczych i objawia się poprzez:

• oddawanie przez zwierzę z większą niż zwykle częstotliwością luźnego, nieuformowanego lub wodnistego kału
• dochodzi jeszcze śluz i/lub krew, gdy objawy trwają dłuższy okres
• podrażnienie odbytu, co łatwo można zaobserwować w postaci zaczerwienienia
• czasami można, u niektórych zwierząt, zaobserwować bezwiedne oddawanie stolca o wyglądzie „kropel”
• ponadto biegunce może towarzyszyć wzdęcie oraz bolesność brzucha

Rodzaje biegunki

Możemy mieć do czynienia z biegunką:

• ostrą (w przypadku nagłego i gwałtownego wystąpienia objawów), która powinna ustąpić po objawowym leczeniu
• przewlekłą (w przypadku, gdy objawy nie ustąpią po 1-2 tygodniach leczenia)

Przyczyny biegunki

Oczywiście powinniśmy umieć odróżnić biegunkę chorobową od tej wywołanej dietą:

• czynniki związane z dietą:

1. alergia pokarmowa
2. zepsuta karma
3. nieodpowiednie żywienie
4. nagła zmiana karmy
5. namiar mleka w diecie
6. przejedzenie po głodówce
7. popicie wodą surowego mięsa w krótkim odstępie czasu

• czynniki związane z chorobami:

1. ciała obce w przewodzie pokarmowym
2. eozynofilowe zapalenie żołądka i jelit
3. pilobezoary (kule włosowe)
4. rozrostowe zapalenie jelit
5. wirus nosówki
6. zakażenia wirusowe (np. parwowirusami czy koronawirusami)
   – zakażenia rotawirusowe najczęściej występują u młodych frerek w wieku 4-6 tygodni, zachorowalność i śmiertelność jest bardzo wysoka; starsze fretki przechodzą chorobę łagodniej z objawami zielonej, śluzowatej biegunki; stosuje się leczenie wspomagające
   – zakażenia koronawirusowe (ECE) o wysokiej zachorowalności – obfita, śluzowata, zielona biegunka w ostrych przypadkach z owrzodzeniami i krwawieniem; stosuje się intensywną terapię podtrzymującą, można podawać bizmut¹ (0,25-1,0 ml/kg doustnie, 3-4x dziennie) i loperamid¹ (Imodium syrop, Janssen) w dawce 100-200 μg/kg
7. zakażenia bakteryjne (można podawać nifuroksazyd 100mg – 1/4 tabletki 2 razy dziennie)¹, np.
   – salmonellą (skarmianie drobiem) – fretki mogą być bezobjawowymi nosicielami lub może u nich wystąpić krwawa biegunka i wstrząs endotoksyczny; może pojawić się zapalenie spojówek i falująca gorączka z odwodnieniem, brakiem apetytu i osowieniem; choroba jest bardzo zaraźliwa i stanowi zagrożenie dla zdrowia ludzi, należy zastosować wszelkie środki higieny i dezynfekcję; stosuje się intensywną terapię wspomagającą i antybiotykową; należy osunąć źródło zakażenia
   – mycobacterium bovis (skarmianie niepasteryzowanymi produktami mlecznymi) lub mycobacterium avium (u osobników z nabytymi lub wrodzonymi niedoborami odporności) – u fretek obserwuje się przewlekłą utratę masy ciała, wymioty i biegunkę; należy wykonać badania w kierunku kwasoopornych organizmów; nie zaleca się leczenia, ale eutanazje
   – campylobacter jejuni (skarmianie drobiem, rozrostowa choroba jelit) – fretki chorują bezobjawowo, jak i z biegunką oraz zapaleniem jelit; może być zakaźne dla człowieka
8. podrażnienia błon śluzowych układu pokarmowego
9. stany zapalne jelit
10. nowotwory
11. choroby trzustki
12. zatrucia
13. silny stres
14. inwazje pasożytnicze (np. robakami – tasiemce, glisty)
15. lamblie, kokcydia w przewodzie pokarmowym
16. środki odrobaczające (poprzez wchłanianie toksyn, uwolnionych w procesie rozkładu w wyniku gwałtownego zabicia robaków)
17. leczenie antybiotykami lub innymi lekami doustnymi
18. reakcja poszczepienna
19. choroby metaboliczne (np. choroba Addisona)

Rotawirus, E. Coli i Campylobacter oraz Mastitis występujące u samicy mogą powodować zachorowania noworodków, które nie mają jeszcze odporności biernej… Wirus powoduje biegunkę i odwodnienie, brak apetytu u 1 tygodniowych młodych, ich skóra jest mokra a futerko lepiące (objawy mogą być maskowane czyszczeniem przez matkę). Noworodki mogą ginąć w wyniku odwodnienia, należy im podawać płyny doustnie lub podskórnie. Doustne krople z antybiotykami mogą zapobiec wtórnym zakażeniom…

Skutki

• odwodnienie
• zachwiana równowaga elektrolitowa
• wycieńczenie
• podrażnienie jelit
• podrażnienie odbytu (stan zapalny z zaczerwienieniem i bolesnością)
• złe odżywienie organizmu (upośledzona wchłanialność składników pokarmowych)
• zaburzenia motoryki
• wgłobienia lub wypadnięcie prostnicy
• śmierć

Rozpoznanie

W przypadku biegunki powinniśmy natychmiast udać się z fretką do lekarza weterynarii… Bowiem, w przypadku biegunki bardzo istotne jest szybkie ustalenie podstawowej przyczyny jej wystąpienia oraz podjęcie odpowiedniego leczenia… Rozpoznanie może swym zakresem objąć:

• wywiad
• badanie kału na obecność pierwotniaków, bakterii, pasożytów (kokcydii, lamblii)
• badanie na obecność trypsyny w kale (potwierdzenie chorób trzustki)
• analizę krwi
• wykonanie prześwietlenia RTG przewodu pokarmowego

Leczenie

Leczenie biegunki jest zależne od schorzenia, które ją wywołało… Jeżeli biegunka jest wywołana dietą, należy usunąć czynniki niekorzystne i odpowiednio ją dostosować, np. zmniejszyć udział podrobów i węglowodanów, wykluczyć alergeny (kurczak, indyk, soja, kukurydza, ryż i inne zboża), zmienić producenta lub nie dopuszczać do głodówek…

W przypadku czynników chorobotwórczych, należy je dokładnie ustalić i zdiagnozować, aby podjąć skuteczne leczenie:

• w pierwszej kolejności należy opanować odwodnienie i uzupełnić niedobory wody oraz elektrolitów¹⁾ w organizmie fretki
• podanie węgla²⁾ i leków przeciwbiegunkowych (smecta) 
• środki działające osłonowo i łagodząco na błonę śluzową
• w niektórych przypadkach może być konieczna głodówka (w celu zregenerowania się i odpoczynku jelit)
• zmiana diety z dodatkiem gotowanej, miksowanej marchewki

Nie należy stosować leków wpływających na motorykę jelit do czasu potwierdzenia diagnozy…

Dieta

W okresie powracania fretki do zdrowia powinniśmy zadbać o odpowiednią dietę:

• łagodną dla jelit
• lekkostrawną
• specjalistyczną dla rekonwalescentów
• pozbawioną wszelkich przetworów mlecznych

Dietę należy stosować przez kilka dni… Pokarm należy ograniczyć do surowego lub gotowanego, chudego mięsa króliczego, które jest delikatne i lekkostrawne, a posiłki serwować kilka razy dziennie w małych ilościach. … Dobrze, przed podaniem fretce, pokarm zmiksować na papkę z dodatkiem wody i kawałkiem gotowanej marchewki (do picia podajemy wyłącznie wodę)…

Jeśli fretka jest bardzo osłabiona lub nie chce jeść, lekarz może zastosować nawadnianie i odżywianie za pomocą kroplówki, co działa wspomagająco na układ krążenia…

Podsumowanie

Samo stosowanie diety często wpływa regulująco na pracę jelit i cofnięcie objawów biegunki… W przypadku, gdy w ciągu dwóch dni biegunka nie ustępuje lub dochodzą do niej dodatkowe objawy, tj. wymioty i apatia, to ponownie należy udać się do lekarza weterynarii…

W przypadku powracających biegunek (po krótkim polepszeniu), należy wykonać badania lekarskie w celu dokładnego ustalenia przyczyny chorobowej…

Uwaga!

• ¹⁾ uzupełnienie płynów przy pomocy kroplówki dożylnej lub podskórnej: 20-25ml/kg m.c./24h, w stanach szoku 25-40ml/kg m.c./24h – maksymalnie 60ml/kg m.c./24h – 2,5ml/1h!
• ²⁾ Nigdy nie należy podawać węgla lekarskiego (aktywnego) bez wcześniejszej konsultacji z lekarzem weterynarii… Suplementacja węgla i innych środków wstrzymujących (zagęszczających kał) może spowodować przedostanie się zarazków do krwiobiegu, które mogą wywołać poważne schorzenia ogólne… Leki te mogą być zastosowane po wcześniejszym wykluczeniu bakterii jako czynnika chorobotwórczego (po bakteriologicznym badaniu kału)

…

Uwaga!

Większość książek lub artykułów, wykorzystanych do opracowania niniejszego tematu, zostało opublikowanych jakiś czas temu, w związku z powyższym niektóre dane, metody leczenia i leki mogą być nieaktualne (wycofane z obrotu lub nigdy nie dopuszczone do obrotu w Polsce), ale Wasz lekarz weterynarii na pewno będzie wiedział czym można je zastąpić.

Większość informacji na tych stronach napisali ludzie, którzy mają duże doświadczenie w hodowli fretek jednak nie są weterynarzami. Wszystkie teksty były konsultowane ze specjalistami.

Każda chora fretka powinna natychmiast znaleźć się u wykwalifikowanego i doświadczonego weterynarza, który specjalizuje się w leczeniu fretek. Pamiętaj fretki należą do zwierząt, u których symptomy choroby występują bardzo późno, co może prowadzić do ich nagłej śmierci. Nie próbuj żadnych “domowych sposobów” bez konsultacji ze specjalistą, nawet jeśli jakiś znajdziesz gdzieś w tekście na tej stronie. Informacje tu zawarte mogą powiększyć Twoją wiedzę i wyczulić Cię na niespecyficzne objawy w zachowaniu Twojej fretki, ale pamiętaj niewłaściwa, samemu postawiona diagnoza może decydować o jej życiu.

Wszystkie prawa zastrzeżone!

…

by: Ana

foto:
1) ferretta.pl
© Fotki, zdjęcia i ryciny zamieszczono w celach poglądowych, dydaktycznych, informacyjnych lub szkoleniowych • © All rights reserved or Some rights reserved, publikacja powyższych zdjęć wymaga zgody autorów 

literatura:
[1] „Tchórz” Marcin Brzeziński, Jerzy Romanowski, 1997
[2] „Hodowla tchórzy” Maria Bednarz, Andrzej Frindt, 1991
[3] „Fretki: warunki zdrowotne, hodowla, rozpoznanie i leczenie chorób” Maggie Lloyd, 1999
[4] „Biology and diseases of the ferret” Fox JG., 1988, 1998
[5] „Ferret husbandry, medicine, and surgery” John H. Lewington, 2000
[6] „Ferret for dummies” K. Schilling, 2007
[7] „How to read your report” Wellness Inc., 1993
[8] „Practical ferret medicine and surgery for the private practitioner” Finkler M., 1993
[9] „Ferret medicine and surgery” Brown S., 1992, 2001
[10] „Ferret breeding” James McKay, 2006
[11] „Fretki – specyfika chowu pokojowego oraz najważniejsze problemy zdrowotne”, Dr Ewa Śmielewska-Łoś, lek. wet. Tomasz Piasecki, Magazyn Weterynaryjny vol. 11 nr 74/2002
[12] „Gastrointestinal Disease in Ferrets” Katrina D. Ramsell PhD, DVM, veterinarypartner.com, 2012 

…