Anatomia fretki

by: zdp0178 foto: ferret skeleton

Układ szkieletowy

Fretka ma stosunkowo duże kręgi w odniesieniu do swojej wielkości. Wzór kręgowy to: C7, T15, L5(6), S3 i Cy18(19). Kręgi szyjne (C7) są większe niż piersiowe (T15), co jest niezbędne do działania potężnego umięśnienia, umożliwiającego poruszanie głową podczas ataku i chwytania ofiary.

Klatka piersiowa mieści od 14 do 15 par żeber (niektóre fretki mogą mieć 14 żeber po jednej stronie, a po drugiej 15), co powoduje, że jest długa. Pierwsze 10 par połączonych jest z mostkiem, a pozostałe tworzą łuk żebrowy. Wpust do klatki piersiowej jest wąski, gdyż jest ograniczony pierwszą parą żeber i mostkiem (jakiekolwiek twory w przedniej części klatki piersiowej mogą szybko powodować zaburzenia połykania i duszności). Natomiast tylna część klatki piersiowej jest znacznie szersza i obejmuje wiele narządów jamy brzusznej. Mostek składa się z ośmiu kostnych segmentów i chrzęstnego wyrostka mieczykowatego.

Fretka posiada obojczyk (wbrew mylnym, forumowym informacjom), który jest w formie małej, spłaszczonej pałeczki, położonej w obrębie ścięgna mięśnia ramienno-głowowego (podobnie jak u psa), widocznej na zdjęciu RTG.

Fretka, ma możliwość znacznego zakresu ruchu pionowego przy niewielkim ruchu bocznym, dzięki połączaniom stawowym w kręgach lędźwiowych (L5/6). Trzy kręgi krzyżowe (S3) są zrośnięte i połączone z kością biodrową za pomocą połączenia stawowego krzyżowo-biodrowego, wychodzącego z pierwszego kręgu.

Szkielet ogona składa się z 18 (czasami 19) kręgów ogonowych (Cy18/19), gdzie trzy pierwsze stanowią sklepienie kanału miednicy. Kręgi od drugiego do piątego posiadają wgłębienie obejmujące tętnicę i żyłę. Dalsze kręgi stają się coraz mniejsze i są prostszej budowy.

Kończyny fretki są relatywnie krótkie i wszystkie są zakończone palcami z opuszkami i niewciąganymi pazurami (wymagającymi regularnego przycinania).  Kończyna piersiowa składa się z kości ramiennej, łokciowej i promieniowej, siedmiu kości nadgarstka, ułożonych w dwóch rzędach (jak u psa), pięciu kości śródręcza i pięciu palców (pierwszy palec ma dwa paliczki, a pozostałe palce po trzy). Kończyna miedniczna obejmuje miednicę, kość udową, piszczelową (najdłuższa kość kończyny), strzałkową, siedem kości stępu, pięć kości śródstopia i pięć palców. W stawie kolanowym widoczne są dwie trzeszczki: rzepka i trzeszczka boczna.

U samców występuje kość prąciowa w kształcie szydełka (litery „j”), która może osiągać długość do 45mm. Niestety obecność tej kości może utrudniać cewnikowanie pęcherza moczowego i często jest zmartwieniem dla opiekunów (przypadkowe haczenie się o pręty klatki, kończące się poważnymi uszkodzeniami, a nawet śmiercią fretki).

Rycina adoptowana z An NQ, Evans HE: „Biology and diseases of the ferret” Fox JG., 1988

Układ pokarmowy

Fretki posiadają układ pokarmowy typowy dla mięsożerców: duża jama ustna, szczeliny wargowe sięgające poza łamacze, krawędź stawowa zapobiegająca zwichnięciu żuchwy przy szerokim otwarciu jamy ustnej, silne szczęki i wyspecjalizowane zęby w jedzeniu surowego mięsa oraz kości.

Przełyk o długości 17-19cm zaczyna się w tylnej części gardła, w części szyjnej przebiega nad tchawicą aż do wpustu klatki piersiowej, gdzie układa się po jej lewej stronie, dalej przechodzi przez rozwór przełykowy między płatami wątroby i wpada do wypustu żołądka. Możemy zaobserwować trzy przewężenia przełyku: na początku, przy skrzyżowaniu z lewym oskrzelem i w rozworze przełykowym.

Żołądek jest prosty i ma różną wielkość oraz położenie (podobny do żołądka psa i kota).  Leży w przedniej części jamy brzusznej i przylega do doogonowej krzywizny wątroby. Następnie możemy odróżnić odźwiernik, jelito cienkie składające się z dwunastnicy, jelita czczego i biodrowego (około 1,9m długości i 5mm średnicy), jelito grube oraz okrężnica (około 10cm długości). Jelito cienkie i grube ułożone jest w doogonowej części jamy brzusznej  i tam występuje węzeł chłonny krezkowy. Fretki nie mają jelita ślepego ani zastawki biodrowo-okrężniczej.

Wątroba jest względnie duża i ma sześć płatów: lewy boczny, lewy przyśrodkowy, czworoboczny, prawy przyśrodkowy, prawy boczny i ogoniasty. Między płatem czworobocznym i prawym przyśrodkowym znajduje się pęcherzyk żółciowy o gruszkowatym kształcie. Przewód żółciowy uchodzi do dwunastnicy razem z przewodem trzustkowym. Trzustka ma kształt litery V i zabarwienie różowe lub czerwone. Śledziona ma kształt półksiężyca o wymiarach około 5x2x0,8cm i zabarwienie szaro-brązowe.

Rycina adoptowana z An NQ, Evans HE: „Biology and diseases of the ferret” Fox JG., 1988

Układ oddechowy

Na układ oddechowy fretki składają się przewody nosowe, gardło, krtań, tchawica i płuca. Przegroda nosowa dzieli jamę nosową na prawą i lewą część, a te z kolei łączą się w gardle w otworze nosowo-gardłowym. Trąbka Eustachiusza otwiera się w części nosowej gardła szczelinowymi otworami na ścianie jamy gardłowej, łącząc ucho środkowe z gardłem. Krtań składa się z chrząstki tarczowatej, pierścieniowatej, nalewkowatej i nagłośni. Tchawica uformowana jest z 60-70 chrzęstnych pierścieni o kształcie litery C i ma około 9cm długości.

Płuca znajdują się między pierwszą, a dziesiątą przestrzenią międzyżebrową.

Układ krążenia

Serce o stożkowatym kształcie, znajduje się między szóstym a ósmym żebrem, połączone więzadłem z mostkiem. Cień serca na obrazie zdjęcia RTG, uwidoczniony powyżej mostka jest spowodowany tym, iż więzadło często zawiera duże ilości tłuszczu (zmniejszenie tej przestrzeni może wskazywać na powiększenie serca). Od łuku aorty odchodzi pień ramienno-głowowy rozdzielający się na lewą i prawą tętnicę szyjną wspólna i prawą tętnicę podobojczykową, a także lewą tętnicę podobojczykową.

Rycina adoptowana z An NQ, Evans HE: „Biology and diseases of the ferret” Fox JG., 1988

Układ moczowo-płciowy

Nerki fretki umiejscowione są pozaotrzewnowo w okolicy podlędźwiowej po obu stronach kręgosłupa, aorty i żyły głównej na poziomie. Prawa nerka znajduje się doczaszkowo, w dole ogoniastego płata wątroby na poziomie T14. Tuż przed prawą nerką znajduje się prawe nadnercze. Lewa nerka usytuowana jest tuż za pierwszym kręgiem lędźwiowym. Moczowody biegną wzdłuż dobrzusznej powierzchni mięśni podlędźwiowych i osiągają grzbietowo-boczną powierzchnię pęcherza doogonowo za jego szyjką. Pęcherz moczowy jest tuż za otworem przednim do jamy macicy i ma około 2cm długości i 1cm średnicy. Cewka moczowa wychodzi z pęcherza na poziomie wejścia do jamy miednicy. U samic umieszczona jest doogonowo i ma ujście na brzusznej ścianie pochwy, w miejscu połączenia jej z przedsionkiem. U samców tkanki prostaty (ups! fretki mają prostatę – kolejna pomyłka „wiedzy” forumowej obalona) otaczają trzon pęcherza a cewka moczowa przechodzi przez nie i doogonowo opuszcza kanał miednicy, zagina się doczaszkowo-dobrzusznie pod kością prącia do ujścia napletkowego w środkowej części jamy brzusznej doogonowo do pępka. Napletek składa się z fałdu skóry, owłosionego na zewnątrz i bezwłosowego wewnątrz.

Układ rozrodczy samicy składa się z pary jajników umieszczonych doogonowo do nerek. Macica składa się z jajowodów i stopniowo zwężających się długich rogów macicy, które łączą się w krótki trzon. Pochwa ma długość 1,5-1,8cm i przechodzi w srom.

Układ rozrodczy samca składa się z pary worków mosznowych, umieszczonych poniżej odbytu i prącia zawierającego dwa ciała jamiste, rozpoczynające się od guzowatości  kulszowej i łączące się przy zagięciu doczaszkowo, tworząc trzon prącia. Nasieniowód doczaszkowo przechodzi z jądra i najądrza przez kanał pachwinowy po każdej stronie nad moczowodem i przez prostatę, a następnie uchodzi do cewki moczowej. Cewka moczowa przebiega w trzonie prącia otoczona przez ciało gąbczaste, które jest powiększone u podstawy i na końcu prącia, tworząc opuszkę i żołądź prącia – kość prącia znajduje się w żołędzi prącia.

Rycina adoptowana z „Biology and diseases of the ferret” James G. Fox, 1998
Trzewia jamy piersiowej i brzusznej – widok lewy boczny

Rycina adoptowana z „Biology and diseases of the ferret” James G. Fox, 1998
Trzewia jamy brzusznej fretki

Układ nerwowy

Mózg fretki ma prostszą budowę niż innych mięsożernych. Przedmózgowie jest wąskie i trójkątne, zdeterminowane kształtem czaszki. Inne części centralnego i obwodowego układu nerwowego są podobne do tych, jakie występują u psa i kota.

Skóra i okrywa włosowa

Fretki mają bardzo grubą skórę od 0,5 do 1,8mm, szczególnie w okolicy szyi i nad łopatkami. U zdrowej fretki skóra jest gładka i bez łupieżu. W skórze umieszczone są liczne gruczoły łojowe, z których wydobywa się wydzielina łojowa rozprzestrzeniana na całe ciało. Właśnie ta wydzielina powoduje, tak charakterystyczny dla fretki, zapach. Ilość wydzieliny zwiększa się w okresie rozrodczym, co nasila zapach fretki i powoduje zażółcenie oraz wyczuwalne natłuszczenie okrywy włosowej. Gruczoły potowe, wbrew pozorom, nie znajdują się w skórze, ale w opuszkach palców i na płytce nosowej. Parzyste gruczoły przyodbytowe są usytuowane po obu stronach odbytu, wytwarzają surowiczą bezbarwną lub żółtej barwy wydzielinę o ostrym zapachu (słynne bączki!), służącą do znaczenia terytorium lub odstraszenia przeciwnika. Wydzielina gruczołów przyodbytowych jest wystrzeliwana na niewielką odległość przez młode lub przestraszone fretki, powodując chwilowy nieprzyjemny zapach (na szczęście szybko wietrzejący!), który ma marginalne znaczenie w odniesieniu do ogólnego zapachu fretki (tak więc wycięcie gruczołów przyodbytowych zupełnie nie zmienia zapachu fretki – jest zbędnym znęcaniem się nad zwierzęciem!).

Okrywa włosowa składa się z długich włosów okrywowych i krótkich miękkich włosów puchowych (z wyłączeniem angor). Występują znaczne zmiany okrywy włosowej między porami roku, zależące od stosunku światła do ciemności. Fretki mają dwie wylinki w roku – wiosną i jesienią. Rozróżniamy kilkanaście odmian umaszczenia oraz barw od białej (albinotycznej), poprzez różne odcienie brązów i rudości po czarną (self). Układ kolorów na pyszczku i całym ciele może różnić się w różnych porach roku, co bardzo utrudnia identyfikację poszczególnych osobników w stadzie na podstawie ich wyglądu… ;-p

…

Chcesz poznać inne szczególiki anatomiczne i fizjologiczne?… Poczytaj temacik o Charakterystyce gatunku…

…

by: Ana
tłumaczenie: Ana, Leksia

foto i ryciny:
1) zdp0178
2) ferretta.pl
© All rights reserved or Some rights reserved, publikacja powyższych zdjęć wymaga zgody autorów

literatura i rysunki:
[1] „Tchórz” Marcin Brzeziński, Jerzy Romanowski, 1997
[2] „Hodowla tchórzy” Maria Bednarz, Andrzej Frindt, 1991
[3] „Fretki: warunki zdrowotne, hodowla, rozpoznanie i leczenie chorób” Maggie Lloyd, 1999
[4] „Biology and diseases of the ferret” Fox JG., 1988, 1998
[5] „Ferret husbandry, medicine, and surgery” John H. Lewington, 2000
[6] „Ferret for dummies” K. Schilling, 2007
[7] „How to read your report” Wellness Inc., 1993
[8] „Practical ferret medicine and surgery for the private practitioner” Finkler M., 1993
[9] „Ferret medicine and surgery” Brown S., 1992
[10] „Ferret breeding” James McKay, 2006

…