Jednym z najdrażliwszych problemów naszych podopiecznych jest ruja… Jest ona uciążliwa dla nas, a dla fretek może okazać się śmiertelna… Przedłużający się czas jej trwania (ruja permanentna powyżej 12 tygodni trwania – samice, kilkumiesięczne – samce) bardzo wycieńcza i osłabia organizm fretki, co może doprowadzić do anemii i zgonu…

Ruja… jest problemem, czy to u samic, czy u samców: 

Wielu właścicieli fretek nie chce potomstwa po swoich fretkach, ale też nie chce sterylizować/kastrować zwierzaka… Aby zapobiec komplikacjom zdrowotnym związanym z nadprodukcją hormonalną w czasie rujek można zastosować jedną z niżej opisanych metod przerywania rui:

  • gra wstępna z samcem, tarmoszenie i zapach, bez krycia
  • krycie samcem wykastrowanym lub wasektomem
  • krycie samcem
  • środki hormonalne
  • środki homeopatyczne
  • ingerencja chirurgiczna

Każda z wyżej wymienionych metod ma swoje plusy i minusy…

Metody naturalne

Taką metodą jest „gra wstępna”, czyli prowokowane krycie samicy:

  • samcem niekastrowanym
  • samcem kastrowanym
  • lub wazektomem (samiec po sterylizacji z podwiązanymi nasieniowodami, co nie zmniejsza jego samczych zachowań, ale czyni go bezpłodnym – przynajmniej w teorii, w praktyce zdarzają się przypadki narodzin potomstwa po takim wyciszaniu ;-)…)

Po takim „kryciu” w większości wypadków ruja zanika, ale są też minusy tej metody:

  • nie zawsze działa
  • nawet pojedyncze krycie samcem niekastrowanym może zakończyć się ciążą rzeczywistą
  • wystąpienie ciąży urojonej 
  • oraz urojonego macierzyństwa
  • nie eliminuje zagrożenia wystąpienia nowotworów narządów płciowych: jajników, macicy, listw mlecznych, jąder czy prostaty
  • nie eliminuje wystąpienia ropomacicza, czy hiperestrogenizmu
  • nie wycisza samców
  • krótkotrwałość działania – do kolejnej rui, która może wystąpić w ciągu kolejnych 40 dni – przeczytaj więcej o rui 
  • możliwe zakażenia bakteryjne, grzybicze narządów płciowych obu płci

Plusy:

  • mało inwazyjna i naturalna metoda bez konieczności stosowania środków farmakologicznych, które bardzo źle wpływają na organizmy fretek w czasie rujek
  • szybkie i widoczne wyciszenie samicy (zanik wisienki w ciągu kilku dni)

Środki hormonalne

Polecany środek hormonalny, stosowany na fretkach:

  • podskórne wszczepienie implantu SUPRELORIN – obecnie najbardziej efektywna i bezpieczna metoda, z minimalnymi skutkami ubocznymi!

Inne środki farmakologiczne na bazie hormonów w postaci doustnej lub iniekcji nie są polecanymi metodami z uwagi na dość „agresywne” działanie, zwłaszcza gdy zostają zastosowane w czasie już trwającej rui (zwłaszcza długo trwającej, czasami już w 4 tygodniu)… Odnotowano wiele przypadków zgonów fretek, będących skutkiem zastosowania właśnie tych hormonów/ metod wyciszania rui, a powodującego pogłębienie się już istniejącej anemii (hiperestrogenizmu) lub ropomacicza:

  • PROLIGESTON S.C., który powinien być podawany w dawce 0,5ml/1kg masy ciała (podejrzewam, ze niektórzy weci daja zbyt duże dawki, które mogą wywołać ropomacicze lub galapujący hiperestrogenizm)
  • HCG UI – mniej inwazyjny, który podajemy w ilości 100 j.m.; GONAI HP 125 UI (gonadotropina corionica) – druga dawka o połowę mniejsza
  • BIOGONADYL 500, PREGNYL – uruchamiają procesy jajeczkowania i wspomagają funkcje ciałka żółtego
  • DEPO-PROVERA, BIOWET 0,1ml – BARDZO NIEPOLECANE!

Stosując te hormony, należy pamiętać o podstawowych zasadach:

  • zastosować je przed wystąpieniem rui!
  • w przypadku tabletek lub iniekcji zaleca się najwyżej jednokrotne zastosowanie hormonu w ciągu całego życia fretki

Minusy – zastosowanie środków farmakologicznych w okresie trwania rui może spowodować:

  • ropomacicze
  • hiperestrogenizm
  • zmiany nowotworowe macicy, jajników, gruczołu mlekowego, jąder lub prostaty lub przyspieszenie już istniejących ognisk rakowych
  • wystąpienie ciąży urojonej
  • oraz urojonego macierzyństwa
  • zmiany psychiczne
  • zmiany neurologiczne
  • krótkotrwałość działania – do kolejnej rui, która może wystąpić w ciągu kolejnych 40 dni (nie dotyczy implantu, którego działanie określa się w przedziale od 300 do 1300 dni)

Plusy metody:

  • zastosowanie hormonu daje szybkie i widoczne wyciszenie (zanik wisienki w ciągu kilku dni od zastosowania)
  • zastosowanie przed rują eliminuje wystąpienie ciąży urojonej i urojonego macierzyństwa, w zamian za krótkotrwałą (7-14 dniową rujkę – mało obciążającą organizm fretek)
  • brak ciąży

Środki homeopatyczne

Jest to druga metoda z zastosowaniem środków farmakologicznych, ale mniej inwazyjna w odniesieniu do zastosowania hormonów… Wyciszenie jest w formie podskórnych iniekcji leków przygotowywanych z surowców wyjściowych, które są głównie pochodzenia roślinnego lub mineralnego… Przeczytaj dołączony poniżej artykuł o homeopatykach stosowanych w chorobach układu rozrodczego u małych zwierząt…

Stosuje się następujące środki:

  • OVARIUM COMPOSITUM – jest to preparat stymulujący owulację, polecany w terapii zaburzeń funkcji jajników, zmian w błonie śluzowej macicy, ciąży urojonej oraz zmian psychicznych – wyciszenie poprzez 2-5-ciokrotne iniekcje homeopatyku 0,5ml/1kg masy ciała fretki, w  odstępach co 7 dni

Minusy zastosowania środków homeopatycznych:

  • metoda o wolniejszym działaniu
  • niestety może być nieskuteczna (nie zadziałać)
  • może wystąpić ropomacicze
  • może wystąpić hiperestrogenizm
  • nie niweluje wystąpienia nowotworów narządów rozrodczych
  • wystąpienie ciąży urojonej
  • oraz urojonego macierzyństwa
  • krótkotrwałość działania – do kolejnej rui, która może wystąpić w ciągu kolejnych 40 dni 

Plusy metody:

  • mało inwazyjna w odniesieniu do środków hormonalnych
  • brak ciąży

Ingerencja chirurgiczna

Wyciszenie poprzez operację chirurgiczną i poddanie fretki zabiegowi… Operacja jest wykonywana pod narkozą (znieczuleniem ogólnym), polega na otwarciu jamy brzusznej (samice), moszny (samce) i usunięciu organów rozrodczych (płciowych)… Trwa od kilkunastu do kilkudziesięciu minut i jest to jedyna, trwała i nieodwracalna metoda pozbawienia zdolności rozrodczych naszego zwierzaka…

Wyróżniamy dwie metody chirurgiczne:

  • sterylizacja – zabieg polegający na przecięciu lub podwiązaniu jajowodów (samice), nasieniowodów (samce) – metoda teoretycznie odwracalna, w praktyce nie i rzadko stosowana
  • kastracja – zabieg polegający na usunięciu jajników, jajowodów i macicy (samice), usunięciu jąder, nasieniowodów (samce)

Zwyczajowo, przyjęło się mówić, iż samiczkę sterylizujemy, a samca kastrujemy, ale jak widzimy w przypadku obu płci stosujemy formę ostateczną i nieodwracalną, czyli KASTRACJĘ… Przeczytaj więcej o kastracji/sterylizacji…

Minusy zastosowania operacji chirurgicznej:

  • zatrzymanie akcji serca w reakcji na środki sedacyjne i znieczulające
  • zagrożenie powikłaniami operacyjnymi i pooperacyjnymi
  • nie niweluje wystąpienia nowotworów listw mlecznych lub prostaty
  • nie niweluje możliwości wystąpienia hiperestrogenizmu w wyniku nadprodukcji hormonów (nadczynność nadnerczy)
  • wystąpienie ciąży urojonej (operacja wykonana w trakcie trwania rui)
  • oraz urojonego macierzyństwa (operacja wykonana w trakcie trwania rui)
  • „trzeci jajnik” odpryski pooperacyjne, które powodują nawroty rui
  • problemy z układem moczowym, np. nietrzymanie moczu
  • nieodwracalność 

Plusy metody:

  • niweluje zagrożenie ropomaciczem
  • trwałe pozbawienie możliwości rozrodczych – brak niechcianych ciąż

Przeczytaj więcej o operacji chirurgicznej oraz opiece przed i pooperacyjnej…

…

Jak wspomniałam każda z tych metod ma swoje plusy i minusy, i aby uniknąć powikłań oraz chorób z nimi związanych zalecam implant SUPRELORIN zamiast sterylizacji/kastracji… Unikniemy w ten sposób cierpienia fretek, a również nasz budżet nie zostanie nadszarpnięty, aż tak bardzo jak w przypadku kosztów związanych z leczeniem zwierzaka… Patrz dział ZDROWIE/STERYLIZACJA/KASTRACJA!!!…

Artykuł

„Leczenie antyhomotoksyczne chorób układu rozrodczego u małych zwierząt”
autor: lek. wet. Anna KUCHARSKA

(…) Streszczenie
Opisano najczęściej spotykane w praktyce lekarskiej schorzenia układu rozrodczego małych zwierząt. Preparaty antyhomotoksyczne doskonale uzupełniają działanie leków konwencjonalnych, a niejednokrotnie dają najlepsze efekty terapeutyczne. (…)
(…) Wstęp
Choroby układu rozrodczego stanowią poważny problem w lecznictwie małych zwierząt. Wielu właścicieli pragnie uniknąć niepożądanego potomstwa swoich podopiecznych, ale nie wyraża zgody na sterylizację i wybiera antykoncepcję hormonalną. Stosowanie preparatów hormonalnych pociąga za sobą zwiększone ryzyko wystąpienia zaburzeń pracy układu rozrodczego, prowadzących do ropomacicza, zmian nowotworowych jajników i macicy, a także gruczołu mlekowego.

Zmiana w stylu życia mieszkańców dużych aglomeracji wiąże się ze zmianą sytuacji psa. Zamiast być stróżem i obrońcą, staje się członkiem rodziny otoczonym troskliwą opieką. Pociąga to za sobą zmiany w psiej psychice i doprowadza do zaburzeń w zachowaniu, np. coraz częściej spotykane są ciąże urojone u suk i wynikające z nich zmiany w gruczole mlekowym.

Zarówno zanieczyszczenie środowiska, jak i spożywanie karmy pochodzącej od zwierząt karmionych paszą z dodatkiem antybiotyków i hormonów mogą wpływać niekorzystnie na stan zdrowia, a szczególnie na regulację hormonalną u małych zwierząt, objawiającą się zmianami w cyklu rujowym.

Poniżej przedstawiłam podstawowe preparaty antyhomotoksyczne stosowane w terapii schorzeń układu rozrodczego i najczęściej spotykane choroby u samic i u samców.

Podstawowe leki
Hormeel ad us. vet. – stosowany w zaburzeniach cyklu rujowego, niepłodności, zapaleniu macicy, ciąży urojonej.

Lachesis compositum ad us. vet. – stosowany w profilaktyce i leczeniu zapalenia macicy i gruczołu mlekowego, oraz polecany w okresie okołoporodowym.

Mucosa compositum ad us. vet. – używana jako lek wspomagający przy schorzeniach błony śluzowej macicy i pochwy.

Ovarium compositum ad us. vet. – polecany w terapii zaburzeń funkcji jajników, zmian w błonie śluzowej macicy, ciąży urojonej oraz zmian psychicznych.

Traumeel ad us. vet. – szeroko stosowany lek o silnym działaniu przeciwzapalnym, przeciwobrzękowym.

Przykłady terapii
Ropne zapalenie napletka – iniekcje pod skórę co 4 dni kombinacji preparatów: Hormeel, Traumeel, Mucosa, Echinacea przez 3-4 tygodnie. Dodatkowo miejscowe stosowanie maści Traumeel S.

Zapalenie jąder – schorzenie o etiologii urazowej lub infekcyjnej. W przypadku wystąpienia objawów ogólnych, jak gorączka, silne osłabienie, rozległy obrzęk, podaję obok leków antyhomotoksycznych antybiotyk o szerokim spektrum działania. Bardzo dobre zastosowanie ma Traumeel w połączeniu preparatem Belladonna-Homaccord iniekcja pod skórę co 2-4 dni. W początkowym okresie, kiedy stwierdza się obrzęk jąder, można dodatkowo podawać Apis-Homaccord 3-4 razy dziennie po 5 kropli.

Zapalenie prostaty – przyczyną tego schorzenia jest najczęściej zakażenie bakteryjne drogą wstępującą. Obok antybiotykoterapii stosuję Traumeel z Belladonna-Homaccord i Echinacea compositum w iniekcji podskórnej co 2-4 dni.

Przerost prostaty – schorzenie o różnej etiologii, występuje częściej u psów starszych. Stosuję Sabal-Homaccord i Galium-Heel w iniekcji raz w tygodniu.

Młodzieńcze zapalenie pochwy – występuje przed pierwszą cieczką. Obserwuje się obfity kremowy wyciek z pochwy bez objawów ogólnych. Stosuję Ovarium compositum, Traumeel i Mucosa compositum 3-4 iniekcje co 4 dni.

Brak rui – bardzo dobre zastosowanie znalazło podawanie iniekcji: Hormeel 2 razy w tygodniu i Galium-Heel raz w tygodniu przez 2 miesiące.

Cicha ruja – głównym problemem w tym przypadku jest ustalenie terminu krycia ze względu na słabo wyrażone objawy zewnętrzne. W takich przypadkach stosowałam Ovarium compositum w iniekcji co 4 dni na 2 tygodnie przed spodziewaną rują. Leczenie uzupełniałam kroplami Gynäcoheel 2 razy dziennie po 5-8 kropli.

Prowadzenie ciąży – zastosowanie iniekcji leku Hormeel raz w tygodniu od momentu rozpoczęcia cieczki do krycia zwiększa skuteczność krycia i poprawia zdrowotność potomstwa. Podanie tego preparatu na 2 tygodnie przed porodem (iniekcje w odstępie tygodnia i jedna po rozpoczęciu akcji porodowej) zmniejsza ryzyko komplikacji w okresie okołoporodowym.

Okres poporodowy – w celu przyśpieszenia inwolucji macicy 2 dni po porodzie podaje się Lachesis compositum i Mucosa compositum co 2 dni trzykrotnie.

Ciąża urojona – stanowi poważny problem. W tym przypadku co 2 dni podajemy preparaty: Pulsatilla compositum lub Hormeel z Ovarium compositum.

Zapalenie gruczołu mlekowego – spowodowane zastojem pokarmu, infekcją bakteryjną lub toczącym się procesem nowotworowym. Obok leczenia konwencjonalnego stosuję Lachesis compositum, Hormeel, Belladonna-Homaccord i Traumeel w iniekcji co 2-4 dni.

Zwłóknienia i stwardnienia w gruczole mlekowym – o różnej etiologii. Dobre efekty daje stosowanie Galium-Heel i Lymphomyosot 1 x w tygodniu przez dwa miesiące.

Zmiany nowotworowe gruczołu mlekowego – toczący się proces ma często charakter złośliwy, więc z tego względu zaleca się mastektomię, a u suk i kotek w wieku poniżej 10 lat połączoną z ovariohisterektomią. W dwa tygodnie po operacji rozpoczynamy podawanie 1 raz w tygodniu iniekcji Carcinoma mammae Injeel a następnie Carcinoma mammae Injeel forte w celu zmniejszenia ryzyka przerzutów.

Pyometra – najczęściej powinno się przeprowadzić zabieg operacyjny. Jednak jeśli stan ogólny pacjentki jest przeciwwskazaniem do zabiegu lub właściciel nie wyraża zgody, stosuję obok długotrwałej antybiotykoterapii preparaty: Hormeel, Ovarium compositum i Lachesis compositum co 2-4 dni przez 4-6 tygodni.

Stosowane leki antyhomotoksyczne pozwalają poprawić stan ogólny pacjenta, przygotować do operacji a czasami nawet jej uniknąć. Są to niezastąpione preparaty w leczeniu zaburzeń cyklu rujowego, w położnictwie i neonatologii ze względu na brak działań ubocznych.1) (…)

 

słowniczek:
mastektomia – zabieg amputacji gruczołu mlekowego…
ovariohisterektomia – zabieg usunięcia macicy i jajników, czyli innym słowem sterylizacja…
pyometra – zespół zapalenie macicy – ropomacicze

…

Uwaga!

Większość książek lub artykułów, wykorzystanych do opracowania niniejszego tematu, zostało opublikowanych jakiś czas temu, w związku z powyższym niektóre dane, metody leczenia i leki mogą być nieaktualne (wycofane z obrotu lub nigdy nie dopuszczone do obrotu w Polsce), ale Wasz lekarz weterynarii na pewno będzie wiedział czym można je zastąpić.

Większość informacji na tych stronach napisali ludzie, którzy mają duże doświadczenie w hodowli fretek jednak nie są weterynarzami. Wszystkie teksty były konsultowane ze specjalistami.

Każda chora fretka powinna natychmiast znaleźć się u wykwalifikowanego i doświadczonego weterynarza, który specjalizuje się w leczeniu fretek. Pamiętaj fretki należą do zwierząt, u których symptomy choroby występują bardzo późno, co może prowadzić do ich nagłej śmierci. Nie próbuj żadnych “domowych sposobów” bez konsultacji ze specjalistą, nawet jeśli jakiś znajdziesz gdzieś w tekście na tej stronie. Informacje tu zawarte mogą powiększyć Twoją wiedzę i wyczulić Cię na niespecyficzne objawy w zachowaniu Twojej fretki, ale pamiętaj niewłaściwa, samemu postawiona diagnoza może decydować o jej życiu.

Wszystkie prawa zastrzeżone!

…

by: Ana na podstawie konsultacji z lekarzem weterynarii Panem P. Botko

foto:
1) ferretta.pl
© Fotki, zdjęcia i ryciny zamieszczono w celach poglądowych, dydaktycznych, informacyjnych lub szkoleniowych • © All rights reserved or Some rights reserved, publikacja powyższych zdjęć wymaga zgody autorów 

literatura i linki:
[1] „Tchórz” Marcin Brzeziński, Jerzy Romanowski, 1997
[2] „Hodowla tchórzy” Maria Bednarz, Andrzej Frindt, 1991
[3] „Fretki: warunki zdrowotne, hodowla, rozpoznanie i leczenie chorób” Maggie Lloyd, 1999
[4] „Biology and diseases of the ferret” Fox JG., 1988, 1998
[5] „Ferret husbandry, medicine, and surgery” John H. Lewington, 2000
[6] „Ferret for dummies” K. Schilling, 2007
[7] „How to read your report” Wellness Inc., 1993
[8] „Practical ferret medicine and surgery for the private practitioner” Finkler M., 1993
[9] „Ferret medicine and surgery” Brown S., 1992
[10] „Ferret breeding” James McKay, 2006
[11] „Fretki – specyfika chowu pokojowego oraz najważniejsze problemy zdrowotne”, Dr Ewa Śmielewska-Łoś, lek. wet. Tomasz Piasecki, Magazyn Weterynaryjny vol. 11 nr 74/2002
[12] „Wybrane wskaźniki mleka i krwi suk ze zdrowym i chorym gruczołem sutkowym”, Michał Dzięcioł, Tadeusz Stefaniak, Jan Twardoń, Roland Kozdrowski, Medycyna Wet. 2006, 62(1)
[13] „Bakteryjne zapalenia gruczołu sutkowego…”, Tomasz Seweryn, Zdzisław Boryczko, Życie Weterynaryjne 2009, 84(2)
[14] pl.wikipedia.org/wiki/Gronkowce
[15] pl.wikipedia.org/wiki/Gronkowiec_z%C5%82ocisty
[16] pl.wikipedia.org/wiki/Paciorkowce
[17] pl.wikipedia.org/wiki/E.coli
[18] notatki.e-klasa.info/2008/09/26/mastitis-u-klaczy-suk-i-kotek/
[19] woju.webd.pl/podstrona/kastracja.htm
[20] przychodniaweterynaryjna.com/cgi-bin/moin.cgi/guzynowotworowe
[21] heel.pl 

…