Ciekawostki

Moda na fretki rośnie, ale mało kto wie o fretkach więcej ponad to że nie są gryzoniami i to nie wszyscy… Mało kto wie, że w Polsce kilka gatunków łasicowatych jest pod ochroną gatunkową i zaliczają się do nich:

• wydra (Lutra lutra)
• gronostaj (Mustela erminea)
• łasica (Mustela nivalis)
• tchórz stepowy (Mustela eversmanni) 
• oraz norka europejska (Mustela lutreola), która jest wpisana w CZERWONĄ KSIĘGĘ i uznana jako gatunek wymarły lub prawdopodobnie wymarły w Polsce, gdyż jej występowania nie potwierdzono od około półwiecza

Ale zacznijmy od początku i po kolei… ;-)

© All rights reserved by anathejka

Fretka

Mustela putorius furo, należy do rzędu ssaków drapieżnych [Carnivora], podrząd – psokształtne [Caniformia], rodzina – łasicowate [Mustelidae] i jest udomowionym potomkiem tchórza europejskiego lub/i tchórza stepowego…

© Some rights reserved by Peter G Trimming

Tchórz, tchórz stepowy i tchórz czarnostopy są bardzo blisko spokrewnione: zaliczane są do jednego podrodzaju tchórz [Putorius] i pochądzą od wspólnego gatunku, wymarłego tchórza kopalnego. Według niektórych autorów amerykański tchórz czarnostopy i tchórz stepowy stanowią jeden wspólny gatunek.^[1]

Tchórz czarnostopy Mustela nigripes [Audubon i Bachmann, 1851] jest gatunkiem północnoamerykańskim, który znajduje się na krawędzi wyginięcia: liczebność tego gatunku na wolności nie przekracza 200 osobników^[2], co jest wynikiem polowań, uznany został za gatunek ginący, objęty ochroną zgodnie z 1. załącznikiem Konwencji Waszyngtońskiej (CITES)…

© All rights reserved by Pronghorn Productions, www.pronghornproductions.com

Drapieżne

Carnivora, rząd ssaków, dzielony tradycyjnie na podrzędy: Fissipedia, do którego należy 7 rodzin obejmujących ok. 250 gatunków: psowate, niedźwiedziowate, hienowate, łaszowate, łasicowate, kotowate i szopowate, oraz wyspecjalizowane do życia w wodzie Pinnipedia – płetwonogie (z 3 rodzinami); te ostatnie niekiedy traktowane są jako osobny rząd, choć są najbliżej spokrewnione z łaszowatymi i niedźwiedziowatymi. Znane od późnego paleocenu (wymarłe rodziny Miacidae i Viverravidae z eocenu), wywodzą się z kreodontów (pradrapieżnych). Mają charakterystyczne uzębienie o drobnych siekaczach, dużych kłach oraz tzw. łamaczach (czyli nożycach) – najsilniej rozwiniętych zębach przedtrzonowych oraz trzonowych. Znakomicie rozwinięty zmysł węchu i słuch, a u niektórych wzrok. Niektóre gatunki zapadają w sen zimowy (niedźwiedź). Drapieżne są głównie mięsożerne lub wszystkożerne. Gatunkiem roślinożernym jest panda wielka. Większość gatunków posiada ściśle ustalone rewiry łowieckie, których broni przed osobnikami tego samego gatunku. Młode rodzą się niedołężne i ślepe, przez długi czas odchowywane są przez samice. Zamieszkują wszystkie kontynenty poza Antarktydą. W Polsce reprezentowane są przez 15 gatunków. Duże znaczenie gospodarcze w futrzarstwie (norki, sobole, lisy, gronostaje). Udomowione gatunki drapieżnych to pies, kot oraz fretka. Ssaki drapieżne są ważnym ogniwem regulacyjnym w biocenozie.^[2]

Łasicowate

Mustelidae – rodzina ssaków z rzędu drapieżnych, obejmująca zwierzęta małe lub średniej wielkości o wysmukłym ciele i krótkich nogach. Zalicza się do niej około 70 gatunków, zamieszkujących praktycznie cały świat, ale preferujących umiarkowaną strefę klimatyczną. Łasicowate nie występują w Australii. Zamieszkują lasy, okolice skaliste, pola, ogrody a nawet osiedla ludzkie. Gnieżdżą się w norach wydrążonych w ziemi, w dziuplach drzew, w gniazdach ptaków i wiewiórek. W Polsce występuje w stanie dzikim 11 gatunków z tej rodziny.^[1]

(Mustelidae), ssaki z rodziny zaliczanej do rzędu drapieżnych, obejmującej 5 podrodzin: łasice właściwe, miodożery (ratel), borsuki, skunksy i wydry. Do łasic zaliczanych jest ok. 70 gatunków. Posiadają stopy o 5 palcach zakończonych niewciąganymi pazurami oraz parzyste gruczoły odbytowe wydzielające substancję o silnej woni. Do najmniejszych łasic należy łasica, do największych rosomak, osiągający wagę ponad 35 kg. Łasice wykazują znaczne zróżnicowanie pod względem kształtu ciała oraz ubarwienia sierści. Gatunki ziemnowodne posiadają błony pławne. Nie zapadają w sen zimowy. Zasięgiem występowania obejmują wszystkie kontynenty poza Antarktyką oraz Australią. Tryb życia przeważnie nocny, pożywienie stanowią głównie drobne kręgowce i owady, większość gatunków żywi się także pokarmem roślinnym. Łasice posiadają dobrze rozwinięty węch, wzrok oraz słuch. Ciąża trwa u różnych gatunków od 39 do 380 dni, samica rodzi 1-13 młodych, które przez kilka tygodni pozostają w gnieździe nie wychodząc z niego. Niektóre gatunki budują nory tworzące system podziemnych korytarzy (wydra, borsuk), inne korzystają z nor innych ssaków lub znajdują schronienie w zagłębieniach i wykrotach. Długość życia zależnie od gatunku 8-20 lat. Liczne gatunki są cenione ze względu na doskonałej jakości futro. W wielu krajach, w tym również w Polsce, liczne gatunki są objęte ochroną gatunkową jako tępiciele gryzoni.^[2]

Kilka z 70 gatunków

Łasica

© All rights reserved by Adam Jarvis Photography

© All rights reserved by Adam Jarvis Photography

© All rights reserved by annkelliott

© Some rights reserved by AlexRK

Mustela nivalis, zwana łaską, niewielki ssak drapieżny z rodziny łasicowatych (Mustelidae), zamieszkujący Europę, wschodnią część Azji oraz Afrykę Północną. Jest najmniejszym drapieżnikiem występującym w Polsce. Długość ciała 18-30 cm, ogona 5-7 cm, ciężar ciała do 130 gramów. Ubarwienie ciała brązowe, brzuch białawy, brązowa plama pod kącikami pyska, ogon jednolicie brązowy. Kształtem i ubarwieniem przypomina gronostaja, który odróżnia się jednak czarnym końcem ogona, biało-brązowym ubarwieniem kończyn oraz większymi rozmiarami ciała. Łasice żyjące w najbardziej na północ wysuniętych rejonach występowania oraz w wysokich partiach gór w okresie zimowym posiadają białe ubarwienie sierści. Tryb życia głównie nocny, często bywa aktywna również w dzień. Pożywienie stanowią głównie gryzonie, które łasica łapie w ich własnych norach. Żywi się ponadto innymi drobnymi kręgowcami oraz jajami ptaków. Ciąża trwa 34-37 dni, samica rodzi 1-12, zazwyczaj 4-5 młodych, które osiągają dojrzałość płciową już w wieku 4-5 miesięcy. Kryjówkami łasicy są gniazda w rozpadlinach i pod korzeniami drzew, w których wychowuje również młode. Jako wróg naturalny gryzoni, w Polsce objęta jest ochroną gatunkową.^[2]

Inne:

• łasica ałtajska, łasica górska [Mustela altaica] – występuje w Azji (wschodni Kazachstan, południowa i południowo-wschodnia Syberia, Mongolia, Tybet, zachodnie i północne Chiny, Korea, Kirgistan, Tadżykistan, Bhutan, Nepal, północne Indie)

1. Mustela altaica alpina – Mandżuria, Tybet, góry Ałtaj
2. Mustela altaica altaica – góry Ałtaj (południowa Syberia i Mongolia), Tybet, Chiny (Gansu, Moupin)
3. Mustela altaica astutus – Tybet, południowo-zachodnie Chiny
4. Mustela altaica birulai – zachodni Pamir (Tadżykistan)
5. Mustela altaica longstaffi – północne Indie, północne Himalaje, zachodnie Chiny – zagrożony
6. Mustela altaica raddei – południowo-wschodnia Transbajkalia (Rosja), góry Sejany, północno-wschodnia Mongolia, południowo-wschodnia Syberia, Mandżuria?, Korea? – zagrożony
7. Mustela altaica sacana – Tadżykistan, Pamir, Tien Szan
8. Mustela altaica temon – Himalaje, Sikkim, Gilgit, Karakorum, Tybet, zachodnie Chiny, północno-wschodni Pakistan

• łasica tajwańska [Mustela formosana] drapieżnik z rodziny łasicowatych [Mustelidae]. Opisana w roku 1998 przez Haradana i Lina. Synonim Mustela nivalis formosana – występuje w Azji, wyspa Tajwan ( Formosa ) – góry He-Huan, Tataka i Mei-Feng w Nahtou County
• łasica japońska [Mustela itatsi]. Synonim Mustela sibirica itatsi. Opisana jako odrębny gatunek w 2000 roku przez Abramowa i Kurose – występuje w Azji, Wyspy Japońskie (Honsiu, Kiusiu, Shikoku, Sado, Oki, Izu-Oshima, Awaji, Shondo, Iki, Goto, Yaku, Tane), wprowadzona na Hokkaido, Aoshima, Nakano, Iriomote i inne

1. Mustela itatsi asaii – Oshima, Izu (Japonia)
2. Mustela itatsi sho – Tanegashima, Yakushima (Japonia)

• łasica żółtobrzucha [Mustela kathiah]. Synonim Ictis kathiah – występuje w Azji (północny Pakistan, północne Indie, Nepal, Birma, południowo-wschodnie Chiny, Wietnam, Laos, Kambodża)

1. Mustela kathiah caporiaccoi – Karakorum, Kaszmir
2. Mustela kathiah dorsalis – Sichuan (Chiny)
3. Mustela kathiah kathiah – Nepal, Sikkim, Bhutan
4. Mustela kathiah melii – południowe Chiny
5. Mustela kathiah tsaidamensis – Tsaidam, zachodni Kokonor

• indonezyjska łasica górska, łasica sumatrzańska [Mustela lutreolina]. Synonim Mustela sibirica lutreolina – występuje w Azji (Indonezja – wyspy: Jawa i południowa Sumatra
• łasica malajska [Mustela nudipes]. Synonim Mustela leucocephalus – występuje w Azji Południowo-Wschodniej (Tajlandia, Malezja, Indonezja – wyspy Jawa, Sumatra i Borneo)

1. Mustela nudipes hamakeri – Jawa, południowa Sumatra – opisywana też jako Mustela hamakeri
2. Mustela nudipes leucocephalus – Sumatra
3. Mustela nudipes nudipes – Tajlandia, Malezja

• łasica syberyjska [Mustela sibirica] – występuje we wschodniej Europie (europejska część Rosji i Ural) i Azji (cała Syberia, Kazachstan, Tybet, Mongolia, Afganistan, Pakistan, północne Indie, Birma, Chiny, Korea, Tajwan, Japonia). Wprowadzona na wyspę Sachalin (Rosja)

1. Mustela sibirica australis – Tiumeń (zachodnia Syberia)
2. Mustela sibirica canigula – Tybet, Nepal
3. Mustela sibirica charbinensis – wyspa Kretowsky na rzece Sungai (Mandżuria)
4. Mustela sibirica coreanus – Korea
5. Mustela sibirica davidianus – Jiangxi (południowo-wschodnie Chiny), Tajwan, Tybet – uważana za formę Mustela sibirica subhemachalanus
6. Mustela sibirica fontainierii – północne Chiny – uważana za formę Mustela sibirica subhemachalanus
7. Mustela sibirica hamptoni – północna Birma – uważana za formę Mustela sibirica moupinensis
8. Mustela sibirica hodgsoni – Afganistan, Kaszmir, Indie, zachodnie Himalaje
9. Mustela sibirica horsfieldi – Bhutan
10. Mustela sibirica humeralis – Sikkim
11. Mustela sibirica major – północny Sichuan (Chiny)
12. Mustela sibirica manchurica – wschodnia Syberia, Mandżuria, Korea
13. Mustela sibirica melii – Kanton (południowe Chiny)
14. Mestela sibirica mile – Transbajkalia (Rosja)
15. Mustela sibirica moupinensis – Tybet?, Sichuan, Gansu, Yunnan (południowo-zachodnie Chiny), północna Birma
16. Mustela sibirica noctis – południowo-wschodnie Chiny
17. Mustela sibirica quelpartis – wyspa Quelpart (Korea)
18. Mustela sibirica sibirica – zachodnia i centralna Syberia, rejon Ałtaju
19. Mustela sibirica stegmanni – Qingdao, Shandong (Chiny)
20. Mustela sibirica subhemachalanus – Nepal, zachodni Bhutan, Chiny?, Tajwan?
21. Mustela sibirica tafeli – Sichuan (Chiny) – uważana za formę Mustela sibirica moupinensis
22. Mustela sibirica taivana – Tajwan – uważana za formę Mustela sibirica davidianus

• Mustela strigodorsa – występuje w Azji (Nepal), północne Indie, Guizhou, Guangxi, Yunnan (Chiny), Tajlandia, Birma, Laos, Wietnam^[15]

Łasica długoogoniasta

© All rights reserved by Synapped

© All rights reserved by William A. LaCrosse III ~ Roguewolv

© All rights reserved by dryoptera

Mustela frenata (Long-tailed weasel) zamieszkuje pogranicze amerykańsko-kandadyjskie, występuje także w Ameryce Środkowej aż po pólnocne rejony Ameryki Południowej…

Długość tułowia od 35 do 40 cm, ogona od 12,7 do 15,2 cm… Masa ciała od 255 do 450g… Lubią zamieszkiwać zarośla, kolczaste krzewy wiciokrzewu, lasy tereny trawiaste położone w pobliżu wody… Prowadzi tryb nocny, ale często poluje w dzień w siedliskach norników… Małe ofiary zabija kilkoma szybkimi ukąszeniami w kark… W obronie przed dużymi drapieżnikami używa przednich i tylnych łap… Podczas walki, łasica próbuje serii ugryzień u podstawy czaszki doprowadzających do unieruchamiania i zabicia ofiary… Zdobycz znalezioną w norach, atakuje od przodu i zabija poprzez dotarcie do tchawicy… Zdobycz zjada począwszy od głowy… W przypadku nadmiaru pożywienia, magazynuje zapasy, ale rzadko do nich wraca…

Łasiczki charakteryzuje szczególna agresywność i  krwiożerczość na zapach krwi… Ponadto są bardzo mobilne i mają bardzo szybki metabolizm… Długoogoniasta łasica jest dobrym pływakiem, zręcznie wspina się na drzewa (czasami na wysokość 6 i więcej metrów)… W skład ich diety wchodzą tylko zwierzęta: myszy, szczury, norniki, wiewiórki, ryjówki, krety i króliki oraz jaja, pisklęta i ptaki dorosłe, węże, żaby i owady, a także kurczęta z kurników… ;-)

Prowadzi terytorialny i samotny tryb życia… W pary łączy się tylko w okresie lęgowym… Odchowują jeden miot rocznie (w południowej części mioty mogą być 2 lub 3)… Samica rodzi w legowiskach wymoszczonych futrem zabitych zwierząt i suchą trawą o głębokości 15-43cm, które szykuje pomiędzy stosami kamieni lub drewna, norach myszy lub wiewiórek i nornic… Ciąża rzeczywista trwa 27-35 dni, ale występuje tzw. diapauza (opóźnienie w rozwoju zarodka), która może wynosić 205-337 dni… Samica rodzi 1-9 niewidomych i bezradnych szczeniąt o jasnym futerku…. Waga urodzeniowa szczeniąt wynosi około 3g… Maluchy otwierają oczy około 35 dnia i w tym samym czasie następuje zatrzymanie laktacji… W wieku 6-7 tygodni szczenięta zaczynają polować z matką, a na przełomie 11-12 tygodnia opuszczają legowisko i zaczynają samodzielne życie…

Gronostaj

© All rights reserved by Alec Hartman (lanimilbus)

© All rights reserved by Alec Hartman  (lanimilbus)

© All rights reserved by Tow Law Wild Life

© All rights reserved by Jeff Cohen (the black fox)

© All rights reserved by Ashley Cohen (Wales Birder)

© All rights reserved by sue-pandas

 

Mustela erminea, niewielki ssak drapieżny z rodziny łasicowatych, wyglądem zbliżony do łasicy. Osiąga długość ciała do 38 cm, ogona do 11 cm. Ciężar ciała największych osobników dochodzi do 350 g. Ubarwienie sierści w okresie letnim brązowe z jasnym białożółtym brzuchem i czarnym końcem ogona. Zimą futro gronostaja bieleje całkowicie, jedynie koniec ogona zachowuje czarne ubarwienie. Tradycyjnie zimowe futra gronostajów służyły do ozdabiania szat królów i rektorów uniwersytetów. Zamieszkuje Europę, Azję, północną Afrykę i Amerykę Północną. Poluje głównie na drobne kręgowce, przede wszystkim gryzonie, zimą atakuje także króliki i zające. Prowadzi nocny tryb życia. Ciąża trwa 70 dni, samica rodzi do 13 młodych. W Polsce chroniony objęty ochroną gatunkową.^[2]

Podgatunki:

Norka europejska

Mustela lutreola, ssak z rodziny łasicowatych (Mustelidae), zaliczanej do rzędu drapieżnych (Carnivora), zamieszkujący część Francji, Węgry, Europę Wschodnią po Zachodnią część Syberii. Osiąga długość ciała do 40 cm, ogona do 20 cm, ciężar ciała do 1,5 kg. Sierść krótka, gęsta, koloru brązowego o jasnym lub ciemnym odcieniu, koniec pyska biały, palce kończyn zrośnięte błoną pływną. Tryb życia nocny, zamieszkuje dziuple lub nory po innych zwierzętach, bądź kopie nory nad brzegami wód. Doskonale pływa i wspina się na drzewa. Poluje na małe ptaki i ssaki, ryby, raki, a także ślimaki i owady. Żyje pojedynczo, łączy się w pary w okresach godowych – przypadających na luty i marzec. Ciąża trwa ok. 50 dni, samica rodzi 1-10 młodych, które w wieku 9 miesięcy osiągają dojrzałość płciową. W razie zagrożenia norka europejska wystrzykuje w kierunku napastnika cuchnącą wydzielinę z gruczołów zapachowych. Na terenie Polski norka europejska nieliczna, objęta całkowitą ochroną gatunkową. Jako gatunek zagrożony wyginięciem objęta programem hodowlanym EEP przez ogrody zoologiczne.²

Podgatunki:

1. Mustela lutreola biedermanni
2. Mustela lutreola binominata
3. Mustela lutreola cylipena
4. Mustela lutreola lutreola
5. Mustela lutreola novikovi
6. Mustela lutreola transsylvanica
7. Mustela lutreola turovi^[17]

Norka amerykańska

Mustela vison, norka kanadyjska, ssak z rodziny łasicowatych (Mustelidae), zaliczanej do rzędu drapieżnych (Carnivora), zamieszkujący Amerykę Północną, głównie tereny leśne w pobliżu rzek i jezior. W porównaniu z norką europejską jest większa, o ciemnobrunatnym ubarwieniu sierści, ceniona w futrzarstwie. Wyhodowano szereg odmian barwnych norek amerykańskich hodowanych na fermach również w Polsce.²

Tchórz marmurkowy, perewiaska

© All rights reserved by Bev Barker Galshooter

© All rights reserved by Bev Barker Galshooter

© All rights reserved by Sebastian Niedlich (Grabthar)

© All rights reserved by Katrin Krieger (missmarple79)

Tchórz marmurkowy (Vormela peregusna), ssak drapieżny zaliczany do rodziny łasicowatych, z rzędu drapieżnych, zamieszkujący stepy i rejony górzyste (do wysokości 2100 m n.p.m.) południowo-wschodniej Europy, Bliskiego Wschodu, Azji po Mongolię i północne Chiny. Sylwetką i rozmiarami przypomina tchórza. Długość ciała do 35 cm, ogona do 20 cm, ciężar do 0,8 kg. Koniec ogona i spód ciała brunatne, wierzch ciała jasnobrązowy z białożółtymi plamami i pręgami. Tryb życia nocny, dzień spędza w wykopanych przez siebie norach lub w rozpadlinach skalnych. Posiada gruczoły odbytnicze o cuchnącej wydzielinie wystrzykiwanej w razie zagrożenia w stronę napastnika.  Żyje samotnie, łączy się w pary jedynie w okresie godowym. Ciąża trwa ok. 60 dni, samica rodzi 4-8 młodych, które dojrzewają w wieku 9 miesięcy. Poluje głównie na drobne gryzonie, zjada też płazy, gady i ptaki. Bywa przedmiotem polowań z powodu barwnego futerka.²

Podgatunki:

1. Vormela peregusna alpherakii – europejska część Rosji, obszary wokół Morza Kaspijskiego, Turkiestan, Iran, Afganistan, Pakistan – zagrożony
2. Vormela peregusna euxina – Rumunia – krytycznie zagrożony
3. Vormela peregusna negans – Pustynia Ordos, Neimenggu, Shensi (Chiny), Mongolia Wewnętrzna
4. Vormela peregusna pallidor – Semireche, Kopal (Kirgizja)
5. Vormela peregusna peregusna – Rumunia, Bułgaria, Bałkany, Turcja, Ukraina, Rosja do zachodniej Syberii
6. Vormela peregusna syriaca – Syria, Liban, Izrael
7. Vormela peregusna intermedia – Kaukaz do rzeki Terek – zagrożony
8. Vormela peregusna koshewnikowi – Turkiestan, Turkmenia, okolice Aszchabadu
9. Vormela peregusna obskura – Dolina Vakhsha, Tadżykistan – zagrożony
10. Vormela peregusna ornata – okolice jeziora Bajkał, wschodnia Syberia
11. Vormela peregusna sarmatica – Samara, dorzecze Wołgi, południowa Rosja
12. Vormela peregusna tedschenika – Turkmenistan, Turkmenia (Tedzhens)^[18]

Kuna domowa, kamionka

Martes foina, ssak z rodziny łasicowatych (Mustelidae), zaliczanej do rzędu drapieżnych (Carnivora). Zamieszkuje w pobliżu ludzkich osiedli w Europie i Azji. Długość ciała do 50 cm, ogona do 30 cm. Ubarwienie sierści brunatne, nos różowy, na szyi biała plama w kształcie litery Y. Pożywienie stanowi pokarm roślinny oraz drobne kręgowce. Ciąża trwa 230-250 dni, samica rodzi 1-5 nagich, ślepych młodych. W Polsce chroniona jako tępiciel gryzoni.²

Kuna leśna, tumak

© All rights reserved by sue-pandas

Martes martes, ssak z rodziny łasicowatych (Mustelidae), zaliczanej do rzędu drapieżnych (Carnivora), zamieszkujący tereny leśne Europy i Azji zachodniej. Długość ciała do 58 cm, ogona do 30 cm. Ciężar ciała do 2 kg. Ubarwienie sierści brunatne, ogon puszysty, na szyi jaskrawa żółtopomarańczowa trójkątna plama, nos czarny. Doskonale wspina się po drzewach, jest najgroźniejszym wrogiem wiewiórek. Tryb życia nocny, poluje na drobne kręgowce, atakuje też młode sarny i zające, żywi się również pokarmem roślinnym. Ciąża trwa 230-250 dni, samica rodzi 1-5 młodych, nagich i ślepych, które dojrzewają w trzecim roku życia. W Polsce jest zwierzęciem łownym.²

Soból

Martes zibellina, ssak zaliczany do rodziny łasicowatych, rzędu drapieżnych, zamieszkujący niegdyś prawie całą Eurazję, obecnie w wielu rejonach wytępiony (w Polsce na początku XVII w.), występuje jedynie w Azji Północno-Wschodniej. Długość ciała do 52 cm, ogona do 17 cm, ubarwienie żółtobrązowe do brunatnego, żółtawa plama na podgardlu, głowa nieco jaśniejsza. Tryb życia nocny, za kryjówki służą sobolom dziuple i gniazda ptaków. Poluje głównie na gryzonie, przede wszystkim wiewiórki, także na ptaki i owady, zjada jaja ptaków i ich pisklęta, jagody i nasiona sosny syberyjskiej. Okres godowy na przełomie lipca i sierpnia, ciąża trwa 250-300 dni, samica rodzi 1-7 młodych, które karmi przez ok. 8 tygodni. Młode rozwijają się powoli, otwierają oczy dopiero w 38 dniu, dojrzewają ok. 2. roku życia. Soból hodowany jest na fermach, m.in. w Rosji, z uwagi na niezwykle cenne futro.²

Grizon

Grison vittatus, ssak z rodziny łasicowatych, zaliczanej do rzędu drapieżnych. Długość ciała ok. 50 cm, ogona ok. 16 cm, ciężar ciała od 1,5 do 3,2 kg. Ubarwienie sierści popielate, pysk i podgardle oraz kończyny czarne, biała pręga po bokach szyi i głowy. Zamieszkuje lasy i tereny otwarte Ameryki Środkowej, od południowego Meksyku po północne rejony Brazylii. Nocny tryb życia, bywa aktywny także w dzień. Często zajmuje nory innych ssaków. Pożywienie stanowią drobne kręgowce, głównie gryzonie.²

Zorilla

Ictonyx striatus, ssak z rodziny łasicowatych, rzędu drapieżnych, zamieszkujący zarośla, pola uprawne, a także zabudowania w Afryce na południe od Sahary. Osiąga długość ciała do 40 cm, ogona do 30 cm. Sierść długa, gęsta, brunatnoczarna, na głowie śnieżnobiałe plamy, wzdłuż boków białe pasy, biały ogon. Tryb życia nocny, dobrze wspina się na drzewa i pływa, w razie zagrożenia potrafi wystrzykiwać, podobnie jak skunks, cuchnącą wydzielinę w stronę napastnika. Dzień spędza w rozpadlinach skalnych, szczelinach zabudowań lub norach. Poluje na wszelkie drobne zwierzęta, zarówno bezkręgowce, głównie owady, jak i gady, płazy, ptaki i ssaki. Ceniona jako tępiciel gryzoni. Żyje pojedynczo, łączy się w pary w okresie godowym, ciąża trwa 35-44 dni, samica rodzi 1-3 młode, które osiągają dojrzałość w wieku ok. 2 lat.²

Foto: http://www.flickr.com/photos/toujours_pur/2331905501/

Hirara

Tayra barbara, ssak z rodziny łasicowatych, rzędu drapieżnych, zamieszkujący lasy Ameryki Środkowej i Południowej oraz Trynidad, wyglądem przypomina kunę, jest jednak znacznie większy, osiąga długość ciała 70 cm, ogona do 48 cm. Ubarwienie sierści brunatne z jaśniejszą głową, na piersi żółta lub biała plama. Prowadzi nocny tryb życia, pożywienie stanowią drobne kręgowce i pokarm roślinny, przysmakiem jest miód i banany, z powodu których bywa szkodnikiem plantacji. Doskonale wspina się po drzewach, dobrze i chętnie pływa. Młode, zazwyczaj 1-3, ślepe i niedołężne, przychodzą na świat po ciąży trwającej 63-67 dni.²

Ratel, miodożer

Mellivora capensis, ssak zaliczany do rodziny łasicowatych, rzędu drapieżnych, zamieszkujący lasy, zarośla, stepy i sawanny Afryki na zachód, wschód i południe od Sahary, oprócz dżungli Afryki Środkowej, Azję Południową aż po Nepal. Osiąga długość ciała 60-70 cm, ogona 20-30 cm, kształtem przypomina borsuka. Mocna budowa ciała, krótkie i muskularne kończyny, krótki ogon, sierść długa, sztywna, ubarwienie grzbietu srebrzystobiałe, spód i boki ciała brunatnoczarne, na granicy obydwu barw biała pręga, w przednich łapach długie pazury. Skóra na grzbiecie gruba i sztywna stanowi swoistą tarczę przed rozmaitymi ukąszeniami, np. węży, in. drapieżników, przed ukłuciami pszczół, jest ona niezwykle luźna dzięki rozwiniętej podskórnej tkance tłuszczowej, co stanowi dodatkowy atut obronny. Ratel prowadzi głównie nocny tryb życia, rzadziej bywa aktywny w dzień, żyje pojedynczo, czasem parami, za kryjówki służą mu wykopane samodzielnie nory, naturalne zagłębienia terenu lub nory in. zwierząt. Posiada niewiele naturalnych wrogów. W razie zagrożenia wystrzykuje w stronę intruza cuchnącą ciecz wydzielaną przez gruczoły umieszczone w okolicy odbytu. Bytuje głównie na ziemi, potrafi jednak dobrze wspinać się na drzewa, gdzie wydobywa spod kory i zagłębień w pniach jaszczurki i owady, a także miód, w wyszukiwaniu którego pomaga mu ptak miodowód, żywiący się resztkami pozostałymi po jego żerowaniu. Ratel jest wszystkożerny, żywi się owadami, ptakami i ich jajami, płazami, gadami, atakuje również jadowite węże, drobne ssaki, czasem napada na młode niektórych gatunków antylop. Ciąża trwa ok. 6 miesięcy, samica rodzi 1-3 młode, które dojrzewają w wieku ok. 18 miesięcy. Pomimo stosunkowo dużej liczebności na zamieszkanym przez siebie obszarze ratel jest stosunkowo mało znanym gatunkiem, rzadko prezentowanym również w ogrodach zoologicznych.²

Rosomak, wszystkożer

Gulo gulo, ssak zaliczany do rodziny łasicowatych, rzędu drapieżnych, największy przedstawiciel łasicowatych, zamieszkujący tereny leśne Europy Północnej, Azji Północnej oraz Ameryki Północnej. Długość ciała do 115 cm, ogona do 26 cm, ciężar do ok. 30 kg. Sierść gęsta, długa, ogon puszysty, ubarwienie sierści brunatne, czoło i policzki oraz pas od przednich kończyn do nasady ogona – kremowożółte. Aktywny dniem i nocą, żyje zazwyczaj samotnie, rzadko parami. Doskonale wspina się na drzewa. Niezwykle silny i odważny, nie ustępuje z drogi nawet dużym drapieżnikom, takim jak wilk lub niedźwiedź, które swą zaciętością potrafi zmusić do porzucenia łupu. Wszystkożerny, poluje na zwierzęta dużo większe od siebie, zimą potrafi zaatakować nawet jelenia lub łosia. Chętnie zjada owoce i jagody. Posiada gruczoły zapachowe, których wydzielina o przykrym zapachu stanowi sygnał informujący o terytorium rosomaka. Okres godowy przypada od marca do lipca, w zależności od rejonu występowania. Ciąża trwa 210-320 dni, samica rodzi 2-3 młode, które dojrzewają pomiędzy 3 a 4 rokiem życia. W wielu rejonach występowania rosomak został wytępiony, m.in. wskutek polowań dla pozyskania cennego futra.²

Borsuk, jaźwiec

Meles meles, ssak zaliczany do rodziny łasicowatych z rzędu drapieżnych, największy polski przedstawiciel tej rodziny, zamieszkujący lasy Eurazji aż po Japonię. Osiąga długość ciała ponad 80 cm, ogona do 20 cm, ciężar do 20 kg. Sylwetka ociężała, krępa, głowa masywna o silnych szczękach, oczy i uszy małe, kończyny krótkie, silne, zakończone potężnymi pazurami. Sierść długa, szczecinowata, wierzch ciała szary, kończyny i brzuch brunatnoczarne, głowa biała, z dwoma czarnymi pasami biegnącymi przez oczy. Borsuk jest aktywny nocą, dzień spędza w wykopanych przez siebie rozległych norach, mających kilka wejść. Często sąsiaduje w swej norze z lisem. Wszystkożerny, zjada rozmaite bezkręgowce i drobne kręgowce, korzenie roślin, grzyby, jagody, owoce, miód z gniazd os i trzmieli. W okresie ostrych mrozów zapada w rodzaj lekkiego snu, podczas którego wykorzystuje zgromadzone podczas jesiennego żerowania zapasy tłuszczu. Okres godowy trwa od czerwca do września, ciąża – 7-8 miesięcy. Samica rodzi 1-7 młodych, które dojrzewają w 2. roku życia. W Polsce borsuk jest gatunkiem łownym, z sierści wyrabia się wysokiej jakości pędzle.^[2]

Balizaur

Arctonyx collaris, ssak zaliczany do rodziny łasicowatych, z rzędu drapieżnych, żyjący dość licznie na znacznym obszarze w Chinach, pn.-wsch. Indiach, na Półwyspie Indochińskim oraz na Sumatrze, głównie na terenach górzystych. Osiąga 55-70 cm długości ciała, ogona 12-17 cm, ciężar 7-14 kg. Sylwetką i ubarwieniem sierści przypomina borsuka, ma nieco dłuższe kończyny i ruchliwy nos, osadzony na końcu wydłużonego, ryjowatego pyska. Charakteryzuje się dużą, białą plamą na podgardlu, białymi policzkami, uszami i ogonem. Jest aktywny głównie nocą i o zmierzchu, dzień przesypia w wykopanych przez siebie rozległych norach (rzadziej w innych kryjówkach), żyje parami, ma znakomicie rozwinięty węch. Wszystkożerny, zjada zarówno podziemne, jak i nadziemne części roślin, owoce, grzyby, bezkręgowce i kręgowce (m.in. larwy owadów, ślimaki, dżdżownice, drobne płazy, gady, ptaki i ssaki). Ciąża trwa 7-8 miesięcy, samica rodzi 1-7, najczęściej 2-3 młode, które otwierają oczy dopiero po około 45 dniach, a dojrzałość płciową osiągają w wieku 1,5-2 lat.^[2]

Skunks, śmierdziel

Mephitis mephitis, ssak zaliczany do rodziny łasicowatych z rzędu ssaków drapieżnych, zamieszkujący zarówno lasy, jak i tereny otwarte Ameryki Północnej. Długość ciała do 40 cm, ogona do 40 cm, ciężar do ok. 2,5 kg. Sierść gęsta, puszysta, o czarnym ubarwieniu i dwóch białych pasmach biegnących od głowy po nasadę ogona. W razie zagrożenia wystrzykuje na odległość do 6 m, z gruczołów położonych w okolicy odbytu, niezwykle silnie cuchnącą wydzielinę zawierającą związki siarki, której zapach wyczuwalny jest nawet z odległości 800 metrów. Aktywny głównie nocą i o zmierzchu, żywi się drobnymi zwierzętami i pokarmem roślinnym, chętnie zjada owoce. Zimą zapada w stan lekkiego spoczynku, często przerywanego. W jednym schronieniu zimę spędza zazwyczaj samiec, kilka samic oraz młode. Skunks ma niewielu wrogów naturalnych, bywa atakowany sporadycznie przez sowy i ptaki drapieżne. Ciąża trwa 61-64 dni, samica rodzi 2-10 młodych, które dojrzewają w wieku 10-11 miesięcy. Skunksy są cenione dla pięknego futra, bywają niekiedy hodowane w fermach.^[2]

Wydra

© Some rights reserved by Peter G Trimming

Lutra lutra, ssak ziemno-wodny zaliczany do rodziny łasicowatych z rzędu drapieżnych, zamieszkujący brzegi rzek i jezior Europy i Azji. Długość ciała do 1 m, ogona do 60 cm, ciężar największych osobników do 15 kg. Ciało wysmukłe, spłaszczone, głowa płaska, szeroka, niewielkie małżowiny uszne, kończyny krótkie z błonami pływnymi i pazurami, ogon silnie umięśniony, spiczasto zakończony. Otwory nosowe i uszne zamykane podczas nurkowania za pomocą specjalnych mięśni. Sierść gęsta, gładka, z przylegającą podściółką puchową, stanowi nieprzemakalną okrywę.Wydra jest aktywna głównie nocą, żyje samotnie w norach mających wejście pod wodą. Samice z młodymi łączą się niekiedy po 2-3 rodziny, przebywające razem na wspólnym terytorium. Wydra poluje głównie na ryby i inne zwierzęta wodne, przy czym drobne ofiary zjada leżąc na grzbiecie na powierzchni wody, większe wyciąga na brzeg. Ma doskonale rozwinięty zmysł wzroku, bezbłędnie rozpoznaje z brzegu położenie swej ofiary w wodzie, uwzględniając załamanie światła. Ciąża trwa 58-62 dni, samica rodzi 1-5 młodych, ślepych i słabo owłosionych, które karmi przez 6-7 miesięcy. Młode osiągają dojrzałość płciową w wieku 2,5-3 lat. Wydra jest gatunkiem ginącym. Chroniona przepisami Konwencji Waszyngtońskiej (CITES), objęta także programem hodowlanym EEP, utworzonym dla ratowania gatunku przez europejskie ogrody zoologiczne. W Polsce podlega całkowitej ochronie gatunkowej.^[2]

Wydra kanadyjska

Lutra canadensis, ssak z rodziny łasicowatych, rzędu drapieżnych. Zamieszkuje rzeki i jeziora Ameryki Północnej. Długość ciała do 75 cm, ogona do 40 cm, waga 7,5 kg. Sierść brązowa, twarz i przednia część szyi pokryta białawą sierścią. Żyje samotnie lub w rodzinach. Odżywia się rybami, płazami, owadami i małymi ssakami. Ciąża ok. 10 miesięcy, rodzi się 1-4 młodych.^[2]

Wydra morska, kałan, wydrozwierz

Enhydra lutris, ssak zaliczany do rodziny łasicowatych z rzędu drapieżnych, zamieszkujący niegdyś wybrzeża wysp południowej części Oceanu Spokojnego i Morza Beringa, obecnie spotykany na Wyspach Kurylskich na południe od Kamczatki, Aleutach i wyspach leżących u wybrzeży południowo-zachodnich Kanady. Długość ciała do 130 cm, ogona do 30 cm, ciężar największych osobników przekracza 30 kg. Kształtem przypomina wydrę, ma jednak bardziej ociężałą sylwetkę, krótszy ogon, stopy tylnych kończyn przypominające płetwy fok. Sierść o gęstej, miękkiej podściółce, gładka, przylegająca, nieprzemakalna, ubarwiona brunatno, spód ciała jaśniejszy. Doskonale pływa i nurkuje na głębokości do 60 m, może pozostawać pod wodą do 8 min. Większość życia spędza w wodzie, na ląd wychodzi rzadko. Zamieszkuje najchętniej skaliste wybrzeża i rafy. Żyje zazwyczaj w stadach rodzinnych, często rodziny tworzą wspólne stada. Wydma morska ma doskonale rozwinięte zmysły węchu, wzroku i słuchu, na palcach wrażliwe narządy dotykowe. Ciąża trwa 12-13 miesięcy, samica rodzi 1 dobrze rozwinięte młode, które dojrzewa w wieku 3,5-4 lat. Wydma morska jest gatunkiem już w 1910 uznanym za zagrożony wyginięciem wskutek masowych polowań dla cennego futra. Obecnie gatunek ginący, chroniony przepisami Konwencji Waszyngtońskiej (CITES).^[2]

Arirania, wydra olbrzymia

Pteronura brasiliensis, ssak zaliczany do rodziny łasicowatych, zamieszkujący Amerykę Południową od Argentyny Północnej po Wenezuelę. Osiąga do 150 cm dł. ciała, ogona do 70 cm, ciało pokrywa gęsta, puszysta sierść o brunatnym ubarwieniu z żółtawymi plamami na szyi i piersi, ogon u nasady okrągły w przekroju, w dalszej części spłaszczony. Aktywna głównie w dzień i o zmierzchu, tryb życia ziemnowodny, zamieszkuje w stadach liczących do 20 sztuk zwierząt strumienie i rzeki, za schronienie obiera jamy w urwistych brzegach rzek lub nory pod korzeniami drzew. Żywi się rybami, ptactwem wodnym, jajami ptaków, skorupiakami i żabami. Ciąża trwa 65-70 dni, samica rodzi 1- 5 młodych, dojrzałość płciową uzyskuje w wieku ok. 4 lat. Wskutek masowych polowań m.in. dla cennego futra niemal całkowicie wytępiona w wielu rejonach występowania, chroniona prawem międzynarodowym, m.in. ujęta w Czerwonej Liście Gatunków Zagrożonych IUCN (Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody) oraz w wykazie gatunków I załącznika Konwencji Waszyngtońskiej (CITES).^[2]

OCHRONA GATUNKOWA

Działalność z zakresu ochrony przyrody, która na podstawie odpowiednich przepisów prawnych zmierza do zapewnienia trwałego zachowania gatunków roślin i zwierząt, występujących w przyrodzie w stanie dzikim. Ochroną gatunkową obejmowane są gatunki: rzadkie (endemity, relikty), zagrożone wyginięciem w wyniku zmian środowiska spowodowanych działalnością człowieka lub wyniszczeniem bezpośrednio przez niego samego, odgrywające ważną rolę w funkcjonowaniu ekosystemów, a wykazujące tendencję zmniejszania się ich liczebności, szczególnie cenne dla nauki, a także znajdujące się (w danym kraju) na granicy swojego zasięgu. W odniesieniu do objętych ochroną gatunkową zwierząt zabrania się:

1. zabijania, preparowania, płoszenia, odłowu i przetrzymywania w niewoli,
2. umyślnego niszczenia ich gniazd, nor, legowisk i żeremi,
3. niszczenia jaj, osobników młodocianych i innych form rozwojowych (szczególnie kijanek, larw, poczwarek i piskląt),
4. fotografowania i filmowania w okresie rozrodu i wychowu młodych w ich ostojach i miejscach rozrodu,
5. wszelkich form handlu żywymi lub martwymi osobnikami,
6. wwożenia lub wywożenia poza granice kraju,

W stosunku do roślin znajdujących się pod ochroną ścisłą (całkowitą) obowiązuje zakaz: umyślnego niszczenia, zrywania, ścinania oraz pozyskiwania z naturalnych miejsc występowania, a także zakaz handlu, przenoszenia i wywożenia za granicę zarówno w stanie świeżym, jak i suszonym. W przypadku roślin objętych ochroną częściową możliwe jest ich pozyskanie w określonych ilościach i miejscach, m.in. dla celów leczniczych i gospodarczych. Organem nadającym status prawny ochrony gatunkowej jest minister ochrony środowiska, zasobów naturalnych i leśnictwa w porozumieniu z ministrem rolnictwa i gospodarki żywnościowej. W skali globalnej ochroną gatunkową zajmuje się Stała Komisja do spraw Ginących Roślin i Zwierząt (Survival Service Commission) przy IUCN.^[2]

IUCN

International Union of Conservation of Nature and Natural Resources, Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody i Jej Zasobów, organizacja specjalistyczna UNESCO założona w 1948 z siedzibą w Szwajcarii, zrzeszająca ponad 3000 badaczy z 70 państw, w tym z Polski. Jej celem jest opracowanie zasad ochrony i użytkowania ekosystemów wraz z ich zespołami roślinnymi i zwierzęcymi. Publikuje międzynarodową Czerwoną Księgę zawierającą listę gatunków roślin i zwierząt zagrożonych wyginięciem. Prowadzi działalność oświatową, informacyjną i dokumentacyjną. W swych poczynaniach współpracuje z UNESCO, FAO, WHO, WWF i wieloma innymi. W 1979 roku opublikowała Światową strategię ochrony.²

CZERWONA KSIĘGA

Opracowanie naukowe flory lub fauny danego kraju zawierające listę gatunków (wraz z ich opisem i mapami rozmieszczenia), określające stopień ich zagrożenia i rzadkość występowania.

POLSKA CZERWONA KSIĘGA

Dla Polski Czerwona Księga Zwierząt została opracowana w 1992, a Czerwona Księga Roślin w 1993.^[2]

CITES

Convention International of Trade of Endangered Species, Międzynarodowa Konwencja o Handlu Gatunkami Zagrożonymi Wyginięciem, Konwencja Waszyngtońska, międzynarodowy układ kontrolujący handel różnymi gatunkami roślin i zwierząt oraz produktów pochodzenia roślinnego i zwierzęcego. Został podpisany w 1973, natomiast wszedł w życie w 1975. Głównym celem tego traktatu jest kontrola, redukcja lub całkowita eliminacja handlu tych gatunków, których liczba lub stan sugerują, że dalsza eksploatacja tych osobników w ich naturalnym środowisku byłaby szkodliwa dla przetrwania tego gatunku. CITES przyczynił się m.in. do całkowitego zakazu handlu rogami nosorożców czy kłami słoni. Obecnie, traktat CITES jest uznawany przez 150 krajów na całym świecie.^[2]

UNESCO

Organizacja do spraw Oświaty, Nauki i Kultury, United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization, organizacja założona w Londynie w 1945 przez 44 państwa (także Polskę). Działa na podstawie Konstytucji, która weszła w życie w 1946. Za główne cele stawia sobie UNESCO utrzymanie pokoju i bezpieczeństwa poprzez oddziaływanie na sferę wychowania, nauki i kultury poszczególnych członków, wymianę kulturalną i wzajemne poznanie różnych kultur. Organy: Konferencja Ogólna (zbierająca się co 2 lata), Rada Wykonawcza, Sekretariat z dyrektorem generalnym na czele. Konferencja decyduje o budżecie i sprawach organizacyjnych, Rada sprawuje funkcje kontrolne. Siedzibą jest Paryż. We wszystkich krajach członkowskich działają komitety krajowe, które starają się wprowadzać program UNESCO. Do spektakularnych akcji zliczyć należy ratowanie zabytków Wenecji czy Florencji.^[2]

^…

by: Ana

foto:
1) ferret (fretka) caprys by ferretta.pl
2) polecat (tchórz) by Peter G Trimming
3) black-footed ferret (tchórz czarnołapy) by Pronghorn Productions, www.pronghornproductions.com
4) weasel (łasica) by Adam Jarvis Photography
5) weasel (łasica) by annkelliott
6) weasel (łasica) by AlexRK
7) weasel (łasica) by Synapped
8) long-tailed weasel (łasica długoogoniasta) by William A. LaCrosse III ~ Roguewolv
9) long-tailed weasel (łasica długoogoniasta) weasel by dryoptera
10) ermine (gronostaj) by Alec Hartman  (lanimilbus)
11) stoat (ermine – gronostaj) by Tow Law Wild Life
12) stoat (ermine – gronostaj) by Jeff Cohen (the black fox)
13) stoat (ermine – gronostaj) by Ashley Cohen (Wales Birder)
14) stoat (ermine – gronostaj), pine marten (kuna leśna) by sue-pandas
15) marbled polecat (tchórz marmurkowy) by Bev Barker Galshooter
16) marbled polecat (tchórz marmurkowy) by Sebastian Niedlich (Grabthar)
17) marbled polecat (tchórz marmurkowy) by Katrin Krieger (missmarple79)
18) otter (wydra) by Peter G Trimming
19) flickr.com
20) British Wildlife Centre, Newchapel, Surrey
© Fotki, zdjęcia i ryciny zamieszczono w celach poglądowych, dydaktycznych, informacyjnych lub szkoleniowych • © All rights reserved or Some rights reserved, publikacja powyższych zdjęć wymaga zgody autorów

literatura:
[1] „Tchórz” Marcin Brzeziński, Jerzy Romanowski, 1997, s.11-13
[2] „Hodowla tchórzy” Maria Bednarz, Andrzej Frindt, 1991
[3] „Fretki: warunki zdrowotne, hodowla, rozpoznanie i leczenie chorób” Maggie Lloyd, 1999
[4] „Biology and diseases of the ferret” Fox JG., 1988, 1998
[5] „Ferret husbandry, medicine, and surgery” John H. Lewington, 2000
[6] „Ferret for dummies” K. Schilling, 2007
[7] „How to read your report” Wellness Inc., 1993
[8] „Practical ferret medicine and surgery for the private practitioner” Finkler M., 1993
[9] „Ferret medicine and surgery” Brown S., 1992, 2001
[10] „Ferret breeding” James McKay, 2006
[11] „Drobne ssaki” Prof. MVDr. Zdenek Knotek, CSc, MVDr. Zora Knotkova, CSc., Brno 2004
[12] smallanimalchannel.com
[13] pl.wikipedia.org
[14] encyklopedia WIEM, portalwiedzy.onet.pl
Encyklopedia WIEM została opracowana na podstawie Popularnej Encyklopedii Powszechnej Wydawnictwa Fogra fogra.com.pl
[15] beszamelispolkabezograniczen.blogspot.com
[16] beszamelispolkabezograniczen.blogspot.com/search/label/gronostaj
[17] beszamelispolkabezograniczen.blogspot.com/search/label/norki
[18] beszamelispolkabezograniczen.blogspot.com/search/label/tchorze

…