Wapń
[Ca++]  

Wartości referencyjne*

Populacja Ilość Wiek mg/dl mmol/l
samce[1-16] – – 7,4-12,1 1,85-3,0
samce albino[1, 2, 5] 28 16-32 tygodni 8,0-11,8 2,0-2,95
samce[3] 15 10 tygodni 10,1-12,1 2,5-3,0
samce[3] 15 12 tygodni 9,6-10,7 2,4-2,68
samce[3] 9 14-16 tygodni 9,8-10,7 2,45-2,68
samce[13] 279 16-24 tygodni 8,8-10,8 2,2-2,7
samce niekastrowane[3] 22 – 9,3-10,1 2,3-2,53
samce kastrowane[1] 5 – 8,6-10,2 2,15-2,53
samice[1-16] – – 7,6-11,8 1,9-2,95
samice albino[1] 11 – 8,0-10,2 2,0-2,55
samice niekastrowane[2] 5 – 8,8-9,4 2,2-2,-35
samice w rui[3] 10 – 8,7-10,2 2,17-2,55
samice i samce[27] 111 11 tyg. – 9 lat 8,0-10,4*** 2,0-2,6***

Uwaga!
* Powyższe wartości referencyjne (normy) zostały opracowane w latach 1979-1989, na małych ilościowo populacjach młodych fretek (8 miesięcy), sedowanych (eter, chlorowodorek ketaminy lub inne) przed pobraniem krwi z żył brzusznych, szyjnych lub z serca oraz żywionych pokarmem komercyjnym (suchym), co miało wpływ na niższe wartości hematokrytu, hemoglobiny i erytrocytów oraz innych parametrów (na wartości referencyjne mają wpływ: wiek, płeć, badana populacja, warunki bytowe (dieta, period świetlny, temperatura, itp.), metody pobierania (odczynniki, grubość igły, czas, itp.), metody oznaczenia oraz badania w danym laboratorium)
** wartości referencyjne dla psów i kotów (psy: 2,1-3,0 mmol/l; koty: 2,0-3,0 mmol/l)[24]
*** wartości referencyjne dla fretek: 2,0-2,6 mmol/l [111 clinically healthy ferrets (age 11 weeks to 9 years; 61 male, 50 female). Age, sex (male or female).][27]
  

Stężenie wapnia zależy od:

  • wieku, płci
  • podaży z pokarmem i stopnia wchłaniania z jelit
  • mobilizacji z kości i jego stopnia wydalania wraz z moczem
  • Witaminy D3 
  • oraz hormonów: przytarczyc (parathormon) – zwiększają wchłanianie wapnia z przewodu pokarmowego, pobudzają jego mobilizację z kości oraz hamują jego wydalanie z moczem; kalcytoniny, estrogenów
      

Powiązane badania

Należy pamiętać, iż dany parametr rozpatrujemy łącznie z innymi, dla uzyskania pełnego i faktycznego obrazu stanu zdrowia fretki:

  • Albumina
  • Fosfor
  • PTH
  • Wit. D
  • Magnez
  • Wapń zjonizowany (oznaczenie wapnia zjonizowanego wymaga pobrania krwi bez dostępu powietrza, przy użyciu specjalnych strzykawek lub probówek)
  • Wapń w moczu
  • Badanie gęstości mineralnej kości (densynometria) – pozwala określić poziom wapnia w kościach
      

Wzrost [hiperkalcemia]

  • nadczynność, nowotwory przytarczyc (wzrost PTH z jednoczesnym obniżeniem stężenia fosforu w krwi i normalnym w moczu)
  • nadczynność tarczycy
  • choroba nowotworowa (spadek PTH) – nowotwory złośliwe kości (dochodzi do uwalniania wapnia z kości) 
  • kamica nerkowa
  • zaburzenia endokrynologiczne (zaburzenia wydzielania hormonów, np.: przysadki mózgowej, tarczycy, nadnerczy, jajników)
  • przewlekłe zapalenie nerek z mocznicą
  • niewydolność nerek (wielomocz, zakwaszenie moczu)
  • niewydolność krążenia (tachykardia)
  • zwiększone wchłanianie wapnia z przewodu pokarmowego (jelit), np. w wyniku hiperwitaminozy D i A (przedawkowanie)
  • zbyt małe wydalanie wapnia z moczem, spowodowane stosowaniem estrogenów, progesteronu, diuretyków tiazydowych – jedna z grup leków moczopędnych (zatrucie glinem)
  • sarkoidoza
  • gruźlica
  • rozedma płuc
  • złamania kości
      

Spadek [hipokalcemia]

  • niedoczynność przytarczyc – zaburzenia syntezy parathormonu, brak regulacji stężenia wapnia przez PTH (z jednoczesnym obniżeniem stężenia fosforu w krwi i w moczu)
  • niedobór PTH w chorobach tarczycy i/lub przytarczyc
  • upośledzone wchłaniania wapnia z przewodu pokarmowego w wyniku, np.
    – niedoborów witaminy D3, A
    – niedożywienia
    – długotrwałego niedoboru wapnia w diecie
    – hipoalbuminemii, hipoproteinemii (niedostateczna podaż białka – brak lub niedobory wszystkich białek egzogennych)
  • przewlekła niewydolność nerek, niewydolność nerek w fazie diuretycznej
  • nadmierna utrata wapnia z moczem (nerczyce) – białkomocz (wskutek uszkodzenia kłębuszków nerkowych dochodzi do nadmiernego przepuszczania cząsteczek białka – albumin), powiązany z hipoalbuminemią (zmniejszenie ilości albumin w osoczu), lipidurią (lipidy w moczu), hiperlipidemią (zespół zaburzeń metabolicznych objawiających się podwyższonymi poziomami frakcji cholesterolu lub trójglicerydów w surowicy krwi), obrzękami i przesiękami do jam ciała (w wyniku spadku ciśnienia onkotycznego spowodowanego długotrwałą utratą białka z moczem)
  • choroby, marskość wątroby (obniżenie stężenia albuminy z podwyższonym poziomem fosforu we krwi oraz hipomagnezemią – niedobór magnezu)
  • nadmiar fosforu – hiperfosfatemia (sprzyjając odkładaniu się wapnia w kościach i tkankach miękkich oraz hamując biosyntezę witaminy D3 w nerkach pogłębia istniejącą hipokalcemię)
  • nadmierne wytwarzanie kalcytoniny (zaburzenia gospodarki wapniowo-fosforanowej)
  • nadmierne odkładanie wapnia w tkankach
  • ostre zapalenie trzustki
  • ciąża i laktacja
  • porażenie poporodowe
  • hipokalcemia noworodkowa 
  • starszy wiek
      

Spadek wapnia poniżej 8 mg/dl [2,0 mmol/l] może świadczyć o chorobie nerek, wraz ze zmianami następujących parametrów:

  • fosfor ponad 17,22 mg/dl [5,56 mmol/l] 
  • potas ponad 35,19 mg/dl [6 mmol/l]
  • kreatynina ponad 0,8 mg/dl [70,72 umol/l]
  • mocznik ponad 101,3 mg/dl [16,8 mmol/l]
  • GGT ponad 10 U/l

Opis

Wapń (Ca) stanowi 1,4-1,6% ogólnej masy organizmu i jest pierwiastkiem, który pełni określone funkcje:

  • neurotransmisja bodźców w mięśniach szkieletowych i w mięśniu sercowym 
  • przekaźnik stanów pobudzenia w synapsach nerwowych oraz bierze udział w skurczu i rozkurczu mięśni (wyznacznik progu pobudliwości komórek poprzez regulację przepuszczalności błon dla jonów sodu)
  • uczestniczy w procesach krzepnięcia krwi
  • substancja mediatorowa, przetwarzająca bodziec chemiczny, fizyczny lub hormonalny na określony efekt biologiczny (uwalnianie enzymów, neuroprzekaźników, hormonów, itd.)
  • kofaktor enzymów
  • reguluje aktywność ATP-az – przepuszczalność błon komórkowych
  • uczestniczy w wymianie jonów
  • uczestniczy w wymianie między komórką, a jej otoczeniem lub między organellami komórkowymi (kanały wapniowe)
      

Wapń znajduje się w:

  • 99% w kościach
  • 1% w płynach zewnątrz i wewnątrzkomórkowych:
    – 44% w osoczu jest związana z białkami, głównie z albuminą
    – 10% w kompleksach z dwuwodorowęglanami, fosforanami, cytrynianami i siarczanami
    – 46% stanowi wapń zjonizowany, wolny, aktywny metabolicznie, który ma decydujące znaczenie kliniczne i diagnostyczne (oznaczenie wapnia zjonizowanego wymaga pobrania krwi bez dostępu powietrza, przy użyciu specjalnych strzykawek lub probówek)

Sprawdzenie poziomu wapnia służy do diagnozowania chorób:

  • kości
  • mięśni
  • układu nerwowego
  • układu odpornościowego
  • nerek
      

Uwaga!

Stężenie wapnia całkowitego nie zawsze odzwierciedla rzeczywisty stan gospodarki wapniowej w organizmie[43]… Przy interpretacji wyników wapnia całkowitego uwzględnia się:

  • stężenie albumin w surowicy
  • ostre zmiany w odczynie krwi
  • stężenie anionów wiążących wapń (cytrynian)

stosując następujące przeliczenia:

  • Ca (mmol/l) oznaczony + 0,02 • (40 – Album. ozn. g/l) = Ca (mmоl/l) skorygowany
  • Cа (mmol/l) oznaczony + 0,5 • (7,40 – pН aktualne) = Ca (mmоl/l) skorygowany

Przykład:

  • 8 mg/dl – wapń oznaczony
  • 8 mg/dl * 0,25 = 2 mmol/l
  • 3,67 g/dl – albumina oznaczona
  • 3,67 g/dl * 10 = 36,7 g/l
  • 2 mmol + 0,02 * (40 – 36,7 g/l) = 2 + 0,02 * 3,3 = 2 + 0,066 = 2,066 wapń skorygowany (mmоl/l) 
  • 2,066 mmol * 4 = 8,26 wapń skorygowany (mg/dl) 

Wapń skorygowany jest miarą całkowitego stężenia wapnia w przypadku prawidłowego stężenia albuminy – wartość ta lepiej odzwierciedla stężenie wapnia zjonizowanego niż wapń zmierzony…

Podwyższone stężenie albuminy oraz wzrost pH prowadzi do spadku stężenia wapnia zjonizowanego…

Wapnia skorygowanego (zjonizowanego!), nie oblicza się u pacjentów z:

  • znacznymi zaburzeniami składu białek osocza (np. szpiczak)
  • zaburzeniami gospodarki wodno-elektrolitowej
  • w czasie stosowania płynów infuzyjnych zawierających cytryniany i dekstrozę

Oznaczenie wapnia zjonizowanego jest ważne w przypadku zabiegów chirurgicznych oraz u ciężko chorych, gdyż w tych sytuacjach stężenie wapnia całkowitego nie zawsze dobrze odzwierciedla poziom wapnia zjonizowanego…
  

Wskaźnik wapnia i kreatyniny 

Jeśli istnieje potrzeba określenia wydalania wapnia z moczem (przy nieprawidłowym stężeniu wapnia we krwi lub w przypadku kamicy nerkowej – długotrwałe zwiększone wydalanie wapnia z moczem [hiperkalciuria] może mieć charakter wrodzony i prowadzić do wytrącania w nerkach i drogach moczowych kryształów, z których powstają kamienie nerkowe), najlepiej przeprowadzić dobową zbiórkę moczu…

Można też wyliczyć stosunek stężeń wapnia i kreatyniny oznaczonych w próbce moczu przygodnego…

…

Uwaga!

Podane wartości referencyjne nie są wartościami stałymi. Ich wielkość zależy od wielu czynników: wieku, płci i metody oznaczenia użytej w laboratorium – wartości liczbowe przedstawione jako wyniki mogą mieć różne znaczenie w różnych laboratoriach. Wartości podane przez autorów mają jedynie charakter orientacyjny. Indywidualny wynik należy porównać z zakresem referencyjnym dla konkretnego oznaczenia. Zaleca się, aby wyniki konsultować z własnym lekarzem weterynarii.

Uwaga!

Większość książek lub artykułów, wykorzystanych do opracowania niniejszego tematu, zostało opublikowanych jakiś czas temu, w związku z powyższym niektóre dane, metody leczenia i leki mogą być nieaktualne (wycofane z obrotu lub nigdy nie dopuszczone do obrotu w Polsce), ale Wasz lekarz weterynarii na pewno będzie wiedział czym można je zastąpić.

Większość informacji na tych stronach napisali ludzie, którzy mają duże doświadczenie w hodowli fretek jednak nie są weterynarzami. Wszystkie teksty były konsultowane ze specjalistami.

Każda chora fretka powinna natychmiast znaleźć się u wykwalifikowanego i doświadczonego weterynarza, który specjalizuje się w leczeniu fretek. Pamiętaj fretki należą do zwierząt, u których symptomy choroby występują bardzo późno, co może prowadzić do ich nagłej śmierci. Nie próbuj żadnych “domowych sposobów” bez konsultacji ze specjalistą, nawet jeśli jakiś znajdziesz gdzieś w tekście na tej stronie. Informacje tu zawarte mogą powiększyć Twoją wiedzę i wyczulić Cię na niespecyficzne objawy w zachowaniu Twojej fretki, ale pamiętaj niewłaściwa, samemu postawiona diagnoza może decydować o jej życiu.

Wszystkie prawa zastrzeżone!

…

by: Ana

foto: 
1) ferretta.pl
Fotki, zdjęcia i ryciny zamieszczono w celach poglądowych, dydaktycznych, informacyjnych lub szkoleniowych • © All rights reserved or Some rights reserved, publikacja powyższych zdjęć wymaga zgody autorów

literatura:
[1] „The ferret, Mustela putorius furo, as a new species in toxicology”, P.C. Thornton, Pauline A. Wright, P.J. Sacra & T.E.W. Goodier, Laboratory Animals (13) 1979, s. 119-124
[2] „Haematological and serum chemistry profiles of ferrets (Mustela putorius furo)”, Elsbeth J. Lee, W.E. Moore, H.C. Fryer & H.C. Minocha, Laboratory Animals (12) 1982, s. 133-137
[3] „Biology and diseases of the ferret” Fox JG., 1988, 1998
[4] „Normal Parameters and Laboratory Interpretation of Disease States in the Domestic Ferret,” article by Dr. Tom Kawasaki, 1994
[5] „Ferret husbandry, medicine, and surgery” John H. Lewington, 2000
[6] „Ferrets, Rabitts & Others: Clinical Medicine and Surgery”, Katherine E. Quesenberry and James W. Carpenter, 3rd edition, Saunders, 2012
[7] „Fretki: warunki zdrowotne, hodowla, rozpoznanie i leczenie chorób” Maggie Lloyd, 1999
[8] „Species specific hematology” Zimmerman K.L., Moore D.M., Smith S.A., Schalm’s veterinary hematology, 6th ed., Ames, Iowa: Wiley-Blackwell: 2010:852-917
[9] „Exotic companion medicine handbook for veterinarians” Cathy A. Johnson-Delaney, Eastside Anian & Exotic Animal Medical Center Kirkland, Washington, 2008
[10] „Ferrets: Clinical Pathology and Sample Collection” Morrisey J.K., Ramer J., Reavill D.R. (ed), Veterinary Clinics of North America, Exotic Practice: September 1999, s. 553-564
[11] „Diagnostics and restraint of the domestic ferret” Morrisey J.K., J.W. Carpenter, and C. Kolmstetter, Vet. Med. Vol 91(12), 1996, s. 1084-1097
[12] „Laboratory Reference Ranges for Selected Avian, Mammalian and Reptilian Species” Fudge A.M., Laboratory Medicine, Avian and Exotic Pets, W.B. Saunders, Philadelphia USA, s.269-727, 2000 
[13] „The Laboratory Ferret”, C. Andrew Matchett, rena Marr, Felipe M. Berard, Andrew G. Cawton, Sonya P. Swing, CRC Press, A volume in The Laboratory Animal Pocket Reference Series, 2012
[14] „Schalm’s Veterinary hematology” Douglas J.Weiss, K. Jane Wardrop, 6th ed., Wiley-Blackwell, 2010, s. 888-892
[15] „Ferret Medicine”, Joerg Mayer DVM, Gretchen Kaufman DVM, Cummings School of Veterinary Medicine at Tufts University, 2009
[16] „Drobne ssaki” Prof. MVDr. Zdenek Knotek, CSc, MVDr. Zora Knotkova, CSc., Brno 2004
[17] „Tchórz” Marcin Brzeziński, Jerzy Romanowski, 1997
[18] „Hodowla tchórzy” Maria Bednarz, Andrzej Frindt, 1991
[19] „Ferret for dummies” K. Schilling, 2007
[20] „How to read your report” Wellness Inc., 1993
[21] „Practical ferret medicine and surgery for the private practitioner” Finkler M., 1993
[22] „Ferret medicine and surgery” Brown S., 1992, 2001
[23] „Ferret breeding” James McKay, 2006
[24] „Wartości referencyjne podstawowych badań laboratoryjnych w weterynarii”, Anna Winnicka, SGGW, 2008 
[25] „Diagnostyka kliniczna i choroby niezakaźne zwierząt domowych” Zenon Tomicki, Państ. Wydaw. Rolnicze i Leśne, Warszawa 1985, ISBN 8309010141, 9788309010142
[26] „Diagnostyka laboratoryjna z elementami biochemii klinicznej” Dembińska-Kieć A., Naskalski J.W., Urban & Partner, Wrocław 2009, ISBN 978-83-7609-137-2
[27] „Reference ranges for laboratory parameters in ferrets” Hein J , Spreyer F, Sauter-Louis C, Hartmann K., Vet Rec. 2012 Sep 1;171(9):218. doi: 10.1136/vr.100628. Epub 2012 Aug 2. 
[28] „Wielka interna – nefrologia, Medical Tribune Polska” Myśliwiec M., Warszawa 2009, ISBN 978-83-60135-62-4
[29] „Nefrologia” Książek A., Rutkowski B., Czelej, Lublin 2004, ISBN 83-89309-36-X
[30] „Diagnostyka laboratoryjna w weterynarii” D.J. Meyer, J.W. Harvey, 2013, ISBN: 978-83-7609-882-1
[31] „Hematologia weterynaryjna. Atlas i przewodnik diagnostyczny” J.W. Harvey, ISBN: 978-83-7609-942-2
[32] „Anatomia weterynaryjna” K.M. Dyce, W.O. Sack, C.J.G. Wensing, 2011, ISBN: 978-83-7609-373-4
[33] „Atlas anatomii małych zwierząt” T.O. McCracken, R.A. Kainer, 2009, ISBN: 978-83-7609-090-0
[34] „Zwierzęta egzotyczne” M.A. Mitchell, T.N. Tully Jr, 2010, ISBN: 978-83-7609-182-2
[35] „Choroby wewnętrzne małych zwierząt. Tom 1″ R.W. Nelson, C. Guillermo Couto, 2008, ISBN: 978-83-7609-006-1
[36] „Choroby wewnętrzne małych zwierząt. Tom 2″ C. Guillermo Couto, R.W. Nelson, 2009, ISBN: 978-83-7609-010-8
[37] „Choroby wewnętrzne małych zwierząt. Tom 3″ C. Guillermo Couto, R.W. Nelson, 2009, ISBN: 978-83-7609-014-6
[38] „Stany nagłe małych zwierząt” S.J. Plunkett, 2009, ISBN: 978-83-7609-023-8
[39] „Saunders Handbook. Leki w weterynarii. Małe i duże zwierzęta” M.G. Papich, 2013, ISBN: 978-83-7609-643-8
[40] „Diagnostyka kliniczna zwierząt” W. Baumgartner, 2011, ISBN: 978-83-7609-308-6
[41] „Nefrologia i urologia psów i kotów” C. Dufayet, C. Maurey, 2006, ISBN: 978-83-60290-46-0
[42] „Nefrologia i urologia psów i kotów” J. Elliot, G.F. Grauer, 2010, ISBN: 978-83-7609-190-7
[43] „Diagnostyka laboratoryjna” Neumeister B., Besenthal I., Liebich H.: Urban & Partner, Wrocław 2003, s.178-180 
[44] „Rola wapnia w organizmie” Agnieszka Pater, Grażyna Odrowąż-Sypniewska, Marzenna Gruszka, Przegląd medycyny laboratoryjnej -zeszyt 2 (4) 2005 

…





  • Jonki wapnia, a zdrowie fretki… ;-)