System hormonalny w organizmie fretki odgrywa bardzo kluczową rolę, zwłaszcza przy chowie domowym, który niestety przysparza wiele chorób, właśnie na tle hormonalnym… Spowodowane jest to tym, iż fretki nie są jeszcze, przynajmniej na tym etapie udomowienia (10-20 ostatnich lat), fizjologicznie przystosowane do życia w ogrzewanych i oświetlonych domach…
Układ hormonalny pełni kilka kluczowych funkcji w organizmie fretki:
- koordynacyjną
- regulującą
- komunikacyjną
Na system hormonalny składa się kilka gruczołów:
- tarczyca
- trzustka
- jajniki
- jądra
- nadnercza
- przysadka
- szyszynka
Gruczoły te produkują substancje chemiczne, zwane hormonami lub przekaźnikami chemicznymi, które transportowane są za pomocą krwi do poszczególnych organów docelowych…
Tarczyca
W tarczycy produkowane są trzy hormony, odpowiedzialne za procesy metaboliczne i regulujące gospodarkę wapniowo-fosforową organizmu:
- tyroksyna (T4)
- trójjodotyronina (T3)
- kalcytonina
Zaburzenia w produkcji tych hormonów będą przede wszystkim wpływać na tuszę fretki oraz układ szkieletowo-kostny, czyli mogą być powodem otyłości lub osteodystrofii…
Trzustka
Trzustka składa się z części wewnątrzwydzielniczej – hormonalnej, odpowiedzialnej za wytwarzanie kilku hormonów m.in.:
- insuliny, regulującej poziom glukozy w organizmie
- glukagonu, regulującego poziom cukru we krwi
- somatostatyny, hamującej nadmiar wydzielania insuliny i glukagonu
i zewnątrzwydzielniczej – trawiennej, produkującej sok trzustkowy, zawierający enzymy trawienne…
Dysfunkcja tego organu może prowadzić do zachorowań na isulinomę, cukrzycę, zaburzenia w trawieniu oraz inne powiązane choroby…
Jajniki
Jajniki wytwarzają trzy podstawowe hormony płciowe:
- estradiol, przygotowujący układ rozrodczy i narządy płciowe na kopulację oraz przyjęcie zapłodnionego jaja
- progesteron, istotny dla utrzymania ciąży oraz oddziałujący na błony śluzowe macicy i tkanki gruczołów mlecznych
- relaxin, ułatwiający poród
Zaburzenia hormonalne jajników mogą wywoływać hiperestrogenizm, ogólne wycieńczenie organizmu, wyłysienia, brak laktacji, choroby około i poporodowe, nowotworzenie jajników…
Jądra
W jądrach wytwarzane są dwa hormony:
- testosteron, odpowiedzialny za rozwój i utrzymanie drugorzędnych cech płciowych
- estradiol, przygotowujący układ rozrodczy i narządy płciowe na kopulację
Zaburzenia hormonalne jąder mogą wywoływać hiperestrogenizm, ogólne wycieńczenie organizmu, wyłysienia, nowotworzenie jąder…
Nadnercza
Nadnercza produkują adrenalinę, która odpowiada za zwiększenie:
- tętna
- poziomu glukozy we krwi
- szybkości i głębokości oddychania
- przepływu krwi z serca do mięśni szkieletowych, poprzez rozszerzenie arterii
- szybkości pracy mięśni, poprzez lepsze przesyłanie energii i tlenu wraz z szybkością przepływu krwi
- usuwania toksycznych produktów pracy mięśni, np. dwutlenku węgla
Nadnercza także mogą produkować inne hormony, np. w zastępstwie wyciętych gonad przejmują ich rolę przy produkcji hormonów płciowych (estradiolu i testosteronu)…
Główną chorobą, będącą przyczyną zaburzeń hormonalnych nadnerczy, która dotyka fretki jest wyłysienie powiązane z nadczynnością nadnerczy, późniejszą endokrynopatią nadnerczy i ich rakowieniem oraz pogłębienie współwystępującej insulinomy, czy zaburzeń pracy serca…
Przysadka
Przysadka mózgowa produkuje następujące hormony:
- tyreotropinę (TSH), regulującą wychwytywanie jodu, produkcję hormonów i dystrybucję ich do krwiobiegu przez tarczycę
- hormon wzrostu, regulujący tempo wzrostów maluchów i jest zaangażowany w produkcję białek z aminokwasów
- hormon adrenokortykotropowy (ACTH), regulujący zużycie energii podczas okresu niskiej podaży żywności poprzez oszczędzanie glukozy, wykorzystywanej przez układ nerwowy, oraz stymuluje rozpad tłuszczów przed wykorzystaniem go przez resztę ciała, a także reguluje wydzielanie hormonów kory nadnerczy
- prolaktynę, stymulującą produkcję mleka w późnej fazie ciąży i podczas laktacji
- hormon folikulotropowy (FSH lub folikulotropina), pobudzający dojrzewanie pęcherzyków Graffa w jajniku i produkcję estrogenów
- hormon luteinizujący (LH), stymulujący rozwój ciałka żółtego i kontrolujący wydzielania testosteronu
- hormon antydiuretyczny (ADH lub wazopresyna), zwiększający wchłanianie wody przez kanaliki nerkowe, dzięki czemu zmniejsza ilość wydalanego moczu
- oksytocynę, działającą skurczowo podczas porodu oraz stymulująco na gruczoły mlekowe podczas laktacji
Dysfunkcja pracy tego gruczołu hormonalnego np. w wyniku nowotworu może wpływać na kilka układów jednocześnie, a co za tym idzie przyczyniając się do kilku różnych zachorowań w jednym czasie…
Szyszynka
Komórki szyszynki – pinealocyty – produkują tzw. hormon snu, czyli melatoninę…
Melatonina i jej pochodne metabolity są wydzielane do płynu mózgowo-rdzeniowego i do krwi. Jego wydzielanie jest ściśle związane z bodźcami świetlnymi – ich obecność hamuje produkcję tego hormonu. U ssaków wywiera także hamujący wpływ na wydzielanie hormonów gonadotropowych, zapobiegając przedwczesnemu dojrzewaniu płciowemu. Czynność wydzielnicza szyszynki przebiega zgodnie z dobowym rytmem zmian oświetlenia i zapewne wpływa na rytmiczność różnych funkcji fizjologicznych…
Zaburzenia w pracy tego gruczołu powodują zachwianie rytmu dobowego oraz w dłuższym okresie zaburzenia w rozwoju gonad[13]…
Jak łatwo zauważyć wszystkie te gruczoły, albo współpracują między sobą, albo są od siebie zależne… Tak więc dysfunkcja jednego z nich może wpłynąć niekorzystnie na inne… Na przykład brak narządów płciowych (kastracja), może przyczynić się do dysfunkcji kolejnych dwóch gruczołów hormonalnych, gdyż już jest potwierdzone współwystępowanie łączne takich chorób jak:
Czyli, że dysfunkcja jajników, jąder (ich brak), może wpłynąć negatywnie na nadnercza, a te z kolei na trzustkę i odwrotnie, zwłaszcza przy innych, negatywnych czynnikach bytowych, tj.:
- zła dieta
- złe oświetlenie
- genetyka (rozmnażanie wsobne)
…
Uwaga!
Większość książek lub artykułów, wykorzystanych do opracowania niniejszego tematu, zostało opublikowanych jakiś czas temu, w związku z powyższym niektóre dane, metody leczenia i leki mogą być nieaktualne (wycofane z obrotu lub nigdy nie dopuszczone do obrotu w Polsce), ale Wasz lekarz weterynarii na pewno będzie wiedział czym można je zastąpić.
Większość informacji na tych stronach napisali ludzie, którzy mają duże doświadczenie w hodowli fretek jednak nie są weterynarzami. Wszystkie teksty były konsultowane ze specjalistami.
Każda chora fretka powinna natychmiast znaleźć się u wykwalifikowanego i doświadczonego weterynarza, który specjalizuje się w leczeniu fretek. Pamiętaj fretki należą do zwierząt, u których symptomy choroby występują bardzo późno, co może prowadzić do ich nagłej śmierci. Nie próbuj żadnych “domowych sposobów” bez konsultacji ze specjalistą, nawet jeśli jakiś znajdziesz gdzieś w tekście na tej stronie. Informacje tu zawarte mogą powiększyć Twoją wiedzę i wyczulić Cię na niespecyficzne objawy w zachowaniu Twojej fretki, ale pamiętaj niewłaściwa, samemu postawiona diagnoza może decydować o jej życiu.
Wszystkie prawa zastrzeżone!
…
by: Ana
foto:
1) ferretvendetta.com
2) ferretta.pl
Fotki, zdjęcia i ryciny zamieszczono w celach poglądowych, dydaktycznych, informacyjnych lub szkoleniowych • © All rights reserved or Some rights reserved, publikacja powyższych zdjęć wymaga zgody autorów
literatura:
[1] „Fretki: warunki zdrowotne, hodowla, rozpoznanie i leczenie chorób” Maggie Lloyd, 1999
[2] „Tchórz” Marcin Brzeziński, Jerzy Romanowski, 1997
[3] „Hodowla tchórzy” Maria Bednarz, Andrzej Frindt, 1991
[4] „Biology and diseases of the ferret” Fox JG., 1988, 1998
[5] „Ferret husbandry, medicine, and surgery” John H. Lewington, 2000
[6] „Ferret for dummies” K. Schilling, 2007
[7] „How to read your report” Wellness Inc., 1993
[8] „Practical ferret medicine and surgery for the private practitioner” Finkler M., 1993
[9] „Ferret medicine and surgery” Brown S., 1992, 2001
[10] „Ferret breeding” James McKay, 2006
[11] „Ferret Medicine”, Joerg Mayer DVM, Gretchen Kaufman DVM, Cummings School of Veterinary Medicine at Tufts University, 2009
[12] „Histologia”, Kazimierz Ostrowski, Wojciech Bem, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 1995, s. 542-546
…
-
admin
