Witamina A – retinol

Witamina A (retinol)

Witamina A, zwana także wzrostową lub przeciwinfekcyjną… Retinol i jego różne formy występują tylko w produktach zwierzęcych… Prowitaminą A nazywamy całą grupę związków, które noszą nazwę karotenoidów (beta-karoten) i występują tylko w świecie roślinnym…

Oczywiście nie muszę nadmieniać, iż aktywność biologiczna retinolu i beta-karotenu jest drastycznie różna… Zakłada się, że zawartość beta-karotenu trzeba podzielić przez 6, aby otrzymać odpowiednią ilość retinolu (taką którą wykorzysta organizm)…

Witamina A należy do witamin rozpuszczalnych w tłuszczach, podobnie jak witamina D, E i K, co oznacza, że odkłada się w organizmie i można ją przedawkować… 

Ilość referencyjna dziennego zapotrzebowania na witaminę A dla fretki mieści się w przedziale od 0,5 do 1,5mg (504-1505mcg lub 1680-5016 IU)¹ na 1kg m.c. … Najlepiej suplementować ją wraz z naturalnymi źródłami, tj.: wątroba indycza (21,7mg) – maksymalnie 7g na dobę / 1kg m.c., masło (0,7mg), żółtka (0,4mg), tran (30mg), niektóre tłuste ryby (węgorz 1mg), itp., a w ostateczności można zaopatrzyć się w aptece w kropelki²…

Rola witaminy A

• niezbędna w procesie budowy i absorpcji białek
• wzrost i ogólny rozwój organizmu
• wpływ na właściwy wzrost i rozwój kości oraz zębów (wzmacnia żuchwę i zapobiega tworzeniu się krzywego zgryzu) przez regulację aktywności komórek tkanki kostnej oraz skóry i błon śluzowych
• produkcja hormonów
• warunkuje proces widzenia (także nocnego) i umożliwia rozróżnianie barw
• wzmacnia układ odpornościowy
• prawidłowy rozwój i funkcjonowanie skóry
• należy do antyoksydantów
• na ogół działa umiarkowanie przeciwnowotworowo – zmniejsza zapadalność na nowotwory piersi, szyjki macicy, płuc i żołądka 
• istotne znaczenie w profilaktyce niedokrwiennej choroby serca (przeciwutleniacz) oraz choroby wrzodowej żołądka

Nadmiar witaminy A 

Podawanie dużych dawek witaminy A przez dłuższy okres czasu może spowodować hiperwitaminozę, co powoduje:

• utrata masy ciała
• zaburzenia ze strony przewodu pokarmowego, między innymi wymioty, brak łaknienia, nudności
• bóle stawów i kości
• wodogłowie, wzrost ciśnienia wewnątrzczaszkowego
• zmiany zabarwienia skóry
• powiększenie wątroby i śledziony
• zaburzenia pracy wątroby i nerek
• teratogenność (potworotwórczość) i uszkodzenia płodu, wady wrodzone u potomstwa matek z hiperwitaminozą w czasie ciąży
• odwapnienie lub zmniejszone uwapnienie kości
• wypadanie włosów, suchość i świąd skóry
• drażliwość

Awitaminoza witaminy A 

Występuje w przypadku:

• złego wchłaniania lub trawienia
• niewydolności wątroby
• niedoboru kwasów żółciowych w jelitach
• długotrwałej głodówki
• długotrwałej diety niskotłuszczowej i beztłuszczowej
• niedoboru cynku (który bierze udział w transporcie witaminy A w organizmie)

Objawy:

• wysychanie spojówek i rogówek
• zanikanie nabłonków (oka, rogówki, dróg oddechowych i pokarmowych)
• ślepota zmierzchowa (kurza ślepota), złe widzenie
• suchość skóry, czasem objawiająca się zaczerwionymi obszarami, łuszczycą, rogowiec, łysieniem plackowatym
• brak apetytu
• obniżenie się odporności immunologicznej oraz spowolnienie zdolności do gojenia się ran, większa podatność na infekcje
• zmiany w błonie śluzowej dróg moczowych, co prowadzi do tworzenia się złogów piasku lub kamieni
• zahamowanie wzrostu i niedokrwistości u maluchów
• skłonności do biegunek
• złe samopoczucie
• zły wygląd
• zaburzenia płodności
• uszkodzenia płodu, występowanie wad wrodzonych

Objawy ostrego zatrucia

Spowodowane prawdopodobnie wskutek wzrostu ciśnienia śródczaszkowego:

• wymioty
• nudności
• bóle stawów
• zaburzenia koordynacji mięśniowej

Wątroby niektórych zwierząt, szczególnie polarnych, często zawierają witaminę A w ilościach toksycznych nawet dla ludzi…

Występowanie

• produkty zwierzęce: żółtko, wątroba, mleko, masło, ser, tran, produkty mleczne, tłuste mięso, ryby morskie
• produkty roślinne: jagody, szpinak, jarmuż, liście pietruszki oraz jako prowitamina: karoten, marchew, pomidory, sałata, groszek zielony, owoce dzikiej róży, dynia, szpinak, morele, jarmuż, dynia, melon, boćwina, szczaw

Ważne!

• witamina dość trwała
• znacznych strat dochodzi pod wpływem bardzo wysokich temperatur (np. smażenie)
• wrażliwa na światło 
• ulega rozkładowi podczas jełczenia tłuszczów
• kontakt z żelazem i miedzią powoduje jej zanik

Aktywność biologiczna karotenoidów

1 j.m. witaminy A równa jest 0,6 µg (mikrogram) beta-karotenu, 1 mg octanu retinolu odpowiada około 2900 j.m.

• beta-karoten 100%
• kryptoksantyna 55%
• alfa-karoten 50%
• gamma-karoten 30%

—–

¹ ilości referencyjne podane są dla 1000g fretki (50g posiłku o wartości kalorycznej 200kcal) i należy przeliczać je odpowiednio do wagi fretki, np. dla 500g fretki wartości referencyjne mnożymy razy 0,5, dla 1500g, mnożymy razy 1,5, itd., itp.

² zawartość witamin w 100g danego produktu

…

by: Ana

foto:
1) ferretta.pl
© All rights reserved or Some rights reserved, publikacja powyższych zdjęć wymaga zgody autorów

literatura:
[1] „Fretki: warunki zdrowotne, hodowla, rozpoznanie i leczenie chorób” Maggie Lloyd, 1999
[2] „Biology and diseases of the ferret” Fox JG., 1988, 1998
[3] „Tchórz” Marcin Brzeziński, Jerzy Romanowski, 1997
[4] „Hodowla tchórzy” Maria Bednarz, Andrzej Frindt, 1991
[5] „Ferret husbandry, medicine, and surgery” John H. Lewington, 2000
[6] „Ferret for dummies” K. Schilling, 2007
[7] „How to read your report” Wellness Inc., 1993
[8] „Practical ferret medicine and surgery for the private practitioner” Finkler M., 1993
[9] „Ferret medicine and surgery” Brown S., 1992
[10] „Ferret breeding” James McKay, 2006
[11] „Zasady żywienia”, Kunachowicz H., Czarnowska-Misztal E., Turlejska H., WSiP, 2007
[12] zdrowie.med.pl
[13] doz.pl

…