Chyba najsłabszym „ogniwem” układu pokarmowego fretek są ich jelita, a ich dysfunkcja postępuje z wiekiem… Podyktowane jest to tym, iż jelita fretki są bardzo krótkie, o niewiele przekraczają długość 2m, a ich flora bakteryjna jest bardzo uboga… Choroba żołądka, wątroby, a zwłaszcza jelit może spowodować wyniszczenie organizmu w bardzo krótkim czasie…

W podrozdziałach dotyczących układu pokarmowego skupimy się na omówieniu wielu chorób ze szczególnym naciskiem na kilka odmian dysfunkcji jelit u fretek… Mam nadzieje, że będą to pomocne opracowania… Ale jak zwykle zacznijmy od początku… ;-)

Budowa i funkcje

Zrozumienie istoty choroby wymaga poznania budowy i funkcji układu pokarmowego, którego rolą jest trawienie pokarmów, wchłanianie produktów odżywczych oraz wydalanie niestrawionych resztek, bakterii i produktów przemiany materii…

Układ pokarmowy składa się z:

  • jamy ustnej
  • gardła
  • przełyku
  • żołądka
  • jelita cienkiego [1,9mx5mm], na które składa się dwunastnica, jelito czcze i jelito kręte (biodrowe)
  • jelita grubego, na które składa się okrężnica wstępująca, poprzeczna i zstępująca [10cm] oraz jelito proste (odbytnica), zakończona odbytem – początkowy odcinek jelita grubego, łączący go z jelitem cienkim – kątnica, czyli jelito ślepe u fretek nie występuje jak i zastawka biodrowo-okrężnicza
  • oraz dwóch dużych gruczołów – wątroby i trzustki
  • u fretek występuje także pęcherzyk żółciowy

Proces trawienia pokarmów zaczyna się w jamie ustnej… Fretki mają pięć par gruczołów ślinowych, które po pobudzeniu wydzielają różne rodzaje płynów… Ponieważ fretki zwykle bardzo szybko jedzą pokarm, to prawdopodobnie ślina odgrywa niewielką rolę w trawieniu, ale może być ważna przy zwilżeniu ścian przełyku i górnych dróg pokarmowych…

Dalej proces trawienny przebiega w żołądku… Żołądek fretki ma dużą pojemność, dorosłe osobniki mogą wypić 100 ml płynu w kilka minut, ale z równą łatwością wymiotują w reakcji na nadmierne rozciąganie żołądka lub stymulację chemiczną… Zwracanie pokarmu lub torsje często poprzedzone jest przez:

  • odruchy wymiotne
  • nadmierne ślinienie
  • trzymanie głowy w dół 
  • wkładanie łapek do pyszczka
  • przymykanie oczu

W normalnych warunkach, po jedzeniu, większość pokarmu gromadzona jest w żołądku, gdzie treść miesza się z enzymami trawiennymi i kwasem solnym, zanim zostanie przesunięta do jelita cienkiego… 

Z żołądka treść pokarmowa przechodzi do dwunastnicy i miesza się z wpadającą do niej żółcią z wątroby oraz sokiem trzustkowym z trzustki… Następnie trafia do jelita czczego i zostaje poddane działaniu soków jelitowych lub śluzu zasadowego wydzielanego przez występujące w jego błonie śluzowej liczne gruczoły… Ostatecznie trafia do jelita krętego, gdzie zachodzi końcowe trawienie pokarmów… Tak więc, wchłanianie pokarmów odbywa się głównie w jelicie cienkim, które stanowi najdłuższą część przewodu pokarmowego [2m]… Światło jelita ma średnicę 0,5cm, a jego powierzchnię chłonną zwiększają fałdy okrężne (jelito czcze) oraz kosmki jelitowe… Wchłanianie strawionych substancji do krwi ułatwia czynność motoryczna jelita, w tym jego perystaltyka – ruch robaczkowy…

Resztki pokarmowe są przesuwane do jelita grubego, które ma około 15cm długości i dzieli się na okrężnicę i odbytnicę… Rolą jelita grubego jest wchłanianie nadmiaru wody, elektrolitów i soli mineralnych oraz formowanie stolca… W jelicie grubym występują także bakterie symbiotyczne, produkujące witaminę K, oraz niektóre witaminy z grupy B… 

Ściany przewodu pokarmowego są zbudowane z trzech warstw:

  • od wewnątrz jelito pokryte jest błoną śluzową, w której znajdują się bardzo liczne gruczoły wydzielające soki trawienne i śluz, który chroni jelito przed uszkodzeniem oraz ułatwia przemieszczanie się treści pokarmowej
  • bardziej na zewnątrz znajduje się błona mięśniowa zbudowana z dość grubej warstwy gładkich włókien mięśniowych, ułożonych podłużnie i okrężnie – warstwa ta odpowiada za motorykę jelita, czyli przesuwanie i mieszanie treści pokarmowej
  • od zewnątrz jelito otoczone jest dwuwarstwową błoną, zwaną otrzewną

Objawy

Każda część przewodu pokarmowego ma określoną funkcję, uszkodzenie poszczególnych jego odcinków może powodować różne objawy, w tym niedobory pokarmowe lub niedożywienie… Objawy choroby mogą postępować miesiącami, a nawet latami i być niezauważalne lub bagatelizowane:

  • wymioty
  • spadek masy ciała
  • brak zainteresowania jedzeniem
  • osowiałość
  • matowe futro
  • guzy w jamie brzusznej
  • powiększenie węzłów jelitowych
  • biegunka
  • krwiste i/lub śluzowate, galeretowate stolce
  • słaba strawność – ziarnisty kał
  • zwiększenie objętościowe i ilościowe kału

Wiele fretek nie ma wszystkich objawów lub są one słabo uwidocznione, albo pojawiają się i samoistnie zanikają…

Przyczyny

Wiele chorób układu pokarmowego nie ma jasno określonych przyczyn, ale lekarze weterynarii wymieniają kilka, potencjalnie najczęstszych:

  • infekcje bakteryjne, np. Helicobacter mustelae, Lawsonia intracellularis i inne
  • infekcje pasożytnicze, np. kokcydioza – Eimeria furonis
  • owrzodzenie żołądka i jelit
  • odpowiedź immunologiczna układu odpornościowego
  • stres
  • koronawirusy
  • zła dieta
  • zbyt wysoka temperatura pomieszczeń
  • zbyt liczna ilość fretek
  • brak dostępu do wody
  • głodówki
  • wtórne powikłania innych chorób, tj.: chłoniak, insulinoma, nadczynność nadnerczy, niewydolność nerek

Dieta

Jelito cienkie i grube jest krótkie, co powoduje szybkie przejście pokarmu przez przewód pokarmowy: pokarm przechodzi przez wszystkie odcinki jelit w czasie 2-4 godzin… Aby więc zapewnić odpowiednią strawność i wchłanianie składników odżywczych w tak krótkim czasie, należy podawać fretkom wysoko strawną dietę o dużej koncentracji energii…

Biorąc powyższe pod uwagę, widzimy że w procesie trawienia uczestniczą enzymy wydzielane przez ślinianki, żołądek, nabłonek jelita oraz przez trzustkę i wątrobę, ale nie można pominąć roli bakterii jelitowych w trawieniu substancji, których organizm fretki trawić nie potrafi lub trawi z trudem i mało efektywnie, kosztem utraty większości energii, np. węglowodanów, białek roślinnych, czy błonnika…

  1. […] Skarmianie dietą bogatą w białka roślinne i węglowodany, zboża i inne roślinki prowadzi do wielu schorzeń u fretek o charakterze wyniszczającym […]
  2. […] Niezależnie od celu wizyty właściciela z fretką, obowiązkiem lekarza powinna być analiza diety, gdyż z uwagi na nieznajomość dość specyficznych wymagań, szczególnie często popełniane błędy żywieniowe prowadzić mogą do poważnych zaburzeń… Upraszczając, fretki są najbardziej mięsożernymi zwierzętami spośród trafiających do nas pacjentów. Bardzo krótki przewód pokarmowy (poniżej 2m), szybki tranzyt jelitowy (3-4 godz.) oraz wyjątkowo skąpa mikroflora jelit, narzucają konieczność żywienia karmą wysokobiałkową, wysokoenergetyczną z bardzo ograniczonym poziomem węglowodanów, a przede wszystkim włókna (błonnika), wyraźnie obniżającego strawność składników pokarmowych. […]
  3. […] Nadmiar białka pochodzenia roślinnego (zwłaszcza kukurydza) predysponuje do często występującej u fretek kamicy moczowej. Dopuszczalna jest łyżeczka warzyw i owoców dziennie, lecz z powodzeniem można z tego dodatku zrezygnować. […]11

     

    Fretki lubią i mogą zjeść niektóre owoce, warzywa i inne produkty roślinne, ale są to produkty dla nich ciężkostrawne, gdyż fretki nie mają enzymów do ich trawienia… Przy stosowaniu ich w diecie fretek należy pamiętać o:

  • traktowaniu „roślinek” jako marginalnego dodatku – najlepiej około 1% diety, maksymalnie do 3% 
  • podawaniu ich w formie ugotowanej (warzywa), dojrzałej i pozbawionej skórek oraz pestek (owoce) i zmiksowanej
  • nigdy, ale to nigdy nie podajemy zbóż i ziemniaków


    Fretki nie powinny jeść produktów roślinnych
    „… Zwierzęta zjadają żołądki upolowanej zdobyczy a tam znajdują się produkty pochodzenia roślinnego …” 

    Prawda, ale najpierw w odniesieniu do wielkości całego ciała upolowanej zwierzyny, należy uwzględnić:

  • wielkość żołądka, który stanowi mały procent wagi całej tuszy
  • wagę treści żołądkowej, która jest jeszcze mniejsza niż mięsisty żołądek
  • postać treści żołądkowej, która jest już częściowo strawiona
  • zawartość treści żołądkowej, która nie koniecznie składa się ze zbóż czy warzyw i owoców (dostępnych tylko w określonych porach roku), a przeważnie może składać się z nasion traw i ziół, owoców leśnych, owadów i innych organizmów zwierzęcych
     
    W żołądku żaby, podstawie diety tchórza, więc i fretki, znajdziemy oprócz roślin i rzęsy wodnej, owady i pędraki, podobnie w żołądku upolowanego ptaszka, myszki, czy szczura, który znany jest z wszystkożerności… Na pewno w żołądkach tych zwierząt nie znajdziemy zbóż, gdyż ziarna te dostępne są tyko w określonej porze roku (żniwa), co najwyżej nasiona traw, ziół i innych roślin, w tym owoców sezonowych i zdziczałych warzyw… Ponadto, ta niewielka ilość „zieleniny”, którą można znaleźć w żołądku upolowanej ofiary jest już w części strawiona…
     
    Tak więc, FAŁSZEM jest, że fretki powinny jeść produkty roślinne i to w dużej ilości… Mogą mieć je w diecie, ale tylko i wyłącznie w marginalnej ilości, wymienionej powyżej, czyli od 1 do 3%…

Każdy nadmiar produktów roślinnych będzie osłabiał układ pokarmowy i prowadził do wielu schorzeń, tj.:

[…] Warunkiem skutecznego leczenia wyżej wymienionych chorób jest wysokobiałkowe i wysokoenergetyczne żywienie.  Absolutnie niedopuszczalna jest głodówka, zalecana przy chorobach z biegunką u innych zwierząt mięsożernych. Z uwagi na brak apetytu należy wybierać różne rodzaje karmy chętnie przyjmowanej przez fretki, np. mięso młodych kurczaków, jaja… oraz bardzo wskazane mleko skondensowane o zawartości tłuszczu 10-20%. […]11

…

Uwaga!

Większość książek lub artykułów, wykorzystanych do opracowania niniejszego tematu, zostało opublikowanych jakiś czas temu, w związku z powyższym niektóre dane, metody leczenia i leki mogą być nieaktualne (wycofane z obrotu lub nigdy nie dopuszczone do obrotu w Polsce), ale Wasz lekarz weterynarii na pewno będzie wiedział czym można je zastąpić.

Większość informacji na tych stronach napisali ludzie, którzy mają duże doświadczenie w hodowli fretek jednak nie są weterynarzami. Wszystkie teksty były konsultowane ze specjalistami.

Każda chora fretka powinna natychmiast znaleźć się u wykwalifikowanego i doświadczonego weterynarza, który specjalizuje się w leczeniu fretek. Pamiętaj fretki należą do zwierząt, u których symptomy choroby występują bardzo późno, co może prowadzić do ich nagłej śmierci. Nie próbuj żadnych “domowych sposobów” bez konsultacji ze specjalistą, nawet jeśli jakiś znajdziesz gdzieś w tekście na tej stronie. Informacje tu zawarte mogą powiększyć Twoją wiedzę i wyczulić Cię na niespecyficzne objawy w zachowaniu Twojej fretki, ale pamiętaj niewłaściwa, samemu postawiona diagnoza może decydować o jej życiu.

Wszystkie prawa zastrzeżone!

…

by: Ana

foto:
1) ferretta.pl
© Fotki, zdjęcia i ryciny zamieszczono w celach poglądowych, dydaktycznych, informacyjnych lub szkoleniowych
© All rights reserved or Some rights reserved, publikacja powyższych zdjęć wymaga zgody autorów 

literatura:
[1] „Tchórz” Marcin Brzeziński, Jerzy Romanowski, 1997
[2] „Hodowla tchórzy” Maria Bednarz, Andrzej Frindt, 1991
[3] „Fretki: warunki zdrowotne, hodowla, rozpoznanie i leczenie chorób” Maggie Lloyd, 1999
[4] „Biology and diseases of the ferret” Fox JG., 1988, 1998
[5] „Ferret husbandry, medicine, and surgery” John H. Lewington, 2000
[6] „Ferret for dummies” K. Schilling, 2007
[7] „How to read your report” Wellness Inc., 1993
[8] „Practical ferret medicine and surgery for the private practitioner” Finkler M., 1993
[9] „Ferret medicine and surgery” Brown S., 1992, 2001
[10] „Ferret breeding” James McKay, 2006
[11] „Fretki – specyfika chowu pokojowego oraz najważniejsze problemy zdrowotne”, Dr Ewa Śmielewska-Łoś, lek. wet. Tomasz Piasecki, Magazyn Weterynaryjny vol. 11 nr 74/2002
[12] „Gastrointestinal Disease in Ferrets” Katrina D. Ramsell PhD, DVM, veterinarypartner.com, 2012

…

   





  • Dieta, a choroby układu pokarmowego fretek…