Gruczolak lub gruczolakorak nadnerczy, to trzecie stadium nadczynności nadnerczy (hiperplazji nadnerczy), która jak już wiemy, jest chorobą postępująca i nieuleczalną, i nie ma na nią leku…

autor: Michael F. Janke, DVM

Nowotwory nadnerczy są dość częstym schorzeniem u fretek powyżej trzeciego roku życia, aczkolwiek mogą one zdarzyć się właściwie w każdym wieku. Jednak niezwykle rzadko występują u fretek poniżej pierwszego roku życia.

Jest kilka teorii mówiących o przyczynach wysokiego ryzyka powstania nowotworów nadnerczy, które to mogą być powodowane:

Jednak żadna nie została w 100% potwierdzona. Jednak jak pokazuje doświadczenie, największy wpływ wydają się mieć nadmiar światła i przedwczesna kastracja/sterylizacja.

Fretki maja wyjątkowo wrażliwą szyszynkę, która normalnie jest stymulowana przez zwiększającą się ilość światła. Szyszynka wysyła wtedy sygnały do podwzgórza, aby to rozpoczęło produkcję GnRH (gonadotropin-relesing hormone – gonadoliberyna), która stymuluje przysadkę do wytwarzania LH (luteinizing hormone – hormon luteinizujący) i FSH (follicle-stimulating hormon – hormon folikulotropowy), które w połączeniu z hormonami produkowanymi przez nadnercza powodują wytwarzanie hormonów płciowych przez gonady.

U fretek nie poddanych kastracji/sterylizacji produkcja hormonów płciowych wywołuje sprzężenie zwrotne i zahamowanie wydzielania hormonów przez podwzgórze i przysadkę.

U fretek po kastracji/sterylizacji brak gonad wywołuje brak sprzężenia zwrotnego, a przysadka nadal wytwarza hormony stymulując nadnercza do ciągłego wytwarzania specyficznych dla nich hormonów, co w rezultacie prowadzi do powstawania nowotworów.

Występują 3 postacie zmian w nadnerczach:

  • Hiperplazja – nadmierny wzrost kory nadnerczy, na tym etapie gruczoły nadal funkcjonują normalnie.
  • Łagodny guz – następuje powiększenie nadnerczy. Na tym etapie gruczoły zaczynają tracić funkcjonalność, co może wpływać na ogólny stan zdrowia fretki.
  • Złośliwy guz – znaczne powiększenie nadnerczy. Na tym etapie gruczoły przestają funkcjonować i choroba zaczyna siać spustoszenie w ciele fretki. W bardzo późnym stadium może dochodzić do pękania nadnerczy.

Objawy

  • symetryczne wypadanie włosów i chudnięcie. W zaawansowanych stadiach choroby włosy mogą pozostać jedynie na głowie i łapach. Niektóre fretki tracą wszystkie włosy, pozostają całkowicie łyse, poza wąsami
  • chudnięcie i zanik mięśni
  • skóra robi wrażenie cienkiej, a nawet przezroczystej, z pojawiającymi się na niej czerwonymi plamkami i owrzodzeniami
  • fretka zaczyna bardzo często drapać się z powodu swędzenia
  • zwiększa się ilość wypijanej wody
  • fretka staje się agresywna lub zachowuje się jak podczas parzenia się
  • u samic następuje powiększenie sromu, u samców mogą wystąpić problemy z oddawaniem moczu w związku z powiększeniem prostaty, co w przypadku braku leczenie może przyspieszyć śmierć fretki

Czasami zdarza się, że u fretek, które straciły włosy, sierść sama odrasta bez stosowania jakiegokolwiek leczenia. Nie oznacza to jednak, że sama choroba spontanicznie zniknęła. Z doświadczenia wiadomo, że cofanie się objawów zdarza się tylko raz. Kiedy objawy wracają ponownie już nigdy nie ustępują. Jest to spowodowane sezonowymi zmianami poziomu hormonów w bardzo wczesnych stadiach choroby. Zazwyczaj w kolejnym sezonie choroba jest już na tyle zaawansowana, że sezonowe zmiany hormonalne nie są w stanie jej maskować.

Rozpoznanie

Weterynarze, którzy dobrze znają problemy medyczne fretek, schorzenia nadnerczy rozpoznają zwykle po:

  • objawach klinicznych – nie ma możliwości żeby w warunkach domowych przeprowadzić testy, które mogą jednoznacznie potwierdzić schorzenie
  • w laboratorium można przeprowadzić badanie krwi, które potwierdza z dużą dokładnością występowanie wczesnych form nowotworu, tzw. Tennessee Panel – test ten polega na oznaczeniu poziomu kortyzolu, 17-hydroksyprogesteronu, estradiolu, androstenadionu, dehydroepiandrosteronu (DHEA)
Skrót Hormon  Zdrowe Chore
– androstenedion  nmol/l 6,6 [63,6 ±4,1] 67 [150]
– dehydroepiandrosteron, siarczan µmol/l 0,01 [10 ±9] 0,03 [28]
– estradiol pmol/l 106 [107 ±39] 167 [180]
– 17-hydroksyprogesteron  nmol/l 0,4 [0,2 ±0,3] [0,8] 3,2
– kortyzol  – [53 ±42] [140]

* dane pochodzą z książki Maggie Lloyd „Fretki: warunki zdrowotne, hodowla, rozpoznawanie i leczenie chorób”, a wartości w nawiasach kwadratowych [ ] pochodzą z fretka.org, South Florida Ferret Community

  • prześwietlenie RTG i USG mogą być przydatne w diagnozowaniu schorzeń nadnerczy, ale nie są to metody decydujące – nadnercza mogą nie ulec powiększeniu, toteż prześwietlenie i USG nic nie wykażą, tak jest aż w 50% przypadków, dlatego jeśli Twoja fretka ma objawy kliniczne lepiej zamiast drogich testów rozważyć przeprowadzenie operacji

Operacja

Operacja chirurgiczna jest najlepszą metodą leczenia, obejmująca usunięcie uszkodzonego gruczołu. W większości przypadków zmiany nowotworowe pojawiają się w lewym nadnerczu (około 80% przypadków). Bardzo ważną rzeczą jest fakt, że prawe nadnercze jest zazwyczaj silnie związane z żyłą główną, największym naczyniem żylnym w ciele fretki, i usunięcie go jest niezwykle trudne i niebezpieczne. Jeśli zdecydujesz się na operację pamiętaj, aby odbyć szczerą rozmowę i wypytać Twojego weterynarza, jakie ma doświadczenie w operowaniu prawego nadnercza, to ważne żeby nie narażać fretki na operację, po której okaże się, że nadnercze nie zostało usunięte z powodu nieoczekiwanych trudności.

Farmaceutyki

Leki w schorzeniach nadnerczy stosuje się zazwyczaj u fretek, których stan zdrowia nie pozwala na wykonanie operacji chirurgicznej, dotyczy to zwłaszcza starszych fretek lub tych, które cierpią na inne schorzenia. Niektórzy decydują się na stosowanie farmaceutyków ze względu na koszty operacji. Należy jednak pamiętać, że leki należy stosować prze całe życie fretki, co w konsekwencji może oznaczać większe koszty niż sama operacja.

… 

Uwaga!

Większość książek lub artykułów, wykorzystanych do opracowania niniejszego tematu, zostało opublikowanych jakiś czas temu, w związku z powyższym niektóre dane, metody leczenia i leki mogą być nieaktualne (wycofane z obrotu lub nigdy nie dopuszczone do obrotu w Polsce), ale Wasz lekarz weterynarii na pewno będzie wiedział czym można je zastąpić.

Większość informacji na tych stronach napisali ludzie, którzy mają duże doświadczenie w hodowli fretek jednak nie są weterynarzami. Wszystkie teksty były konsultowane ze specjalistami.

Każda chora fretka powinna natychmiast znaleźć się u wykwalifikowanego i doświadczonego weterynarza, który specjalizuje się w leczeniu fretek. Pamiętaj fretki należą do zwierząt, u których symptomy choroby występują bardzo późno, co może prowadzić do ich nagłej śmierci. Nie próbuj żadnych “domowych sposobów” bez konsultacji ze specjalistą, nawet jeśli jakiś znajdziesz gdzieś w tekście na tej stronie. Informacje tu zawarte mogą powiększyć Twoją wiedzę i wyczulić Cię na niespecyficzne objawy w zachowaniu Twojej fretki, ale pamiętaj niewłaściwa, samemu postawiona diagnoza może decydować o jej życiu.

Wszystkie prawa zastrzeżone!

…

autor: Michael F. Janke
tłumaczenie i uzupełnienie: Tomasz Gącerz
korekta: Ana

foto:
1) ferretta.pl
Fotki, zdjęcia i ryciny zamieszczono w celach poglądowych, dydaktycznych, informacyjnych lub szkoleniowych • © All rights reserved or Some rights reserved, publikacja powyższych zdjęć wymaga zgody autorów 

literatura:
[1] „Tchórz” Marcin Brzeziński, Jerzy Romanowski, 1997
[2] „Hodowla tchórzy” Maria Bednarz, Andrzej Frindt, 1991
[3] „Fretki: warunki zdrowotne, hodowla, rozpoznanie i leczenie chorób” Maggie Lloyd, 1999
[4] „Biology and diseases of the ferret” Fox JG., 1988, 1998
[5] „Ferret husbandry, medicine, and surgery” John H. Lewington, 2000
[6] „Ferret for dummies” K. Schilling, 2007
[7] „How to read your report” Wellness Inc., 1993
[8] „Practical ferret medicine and surgery for the private practitioner” Finkler M., 1993
[9] „Ferret medicine and surgery” Brown S., 1992, 2001
[10] „Ferret breeding” James McKay, 2006
[11] „Fretki – specyfika chowu pokojowego oraz najważniejsze problemy zdrowotne”, Dr Ewa Śmielewska-Łoś, lek. wet. Tomasz Piasecki, Magazyn Weterynaryjny vol. 11 nr 74/2002
[12] „Wpływ gonadektomii na występowanie hiperadrenokortycyzmu i możliwości jego leczenia u fretki domowej”   Alicja Krzyżewska, Andrzej Max, Życie Weterynaryjne vol. 85(1), 2010
[13] „Clinical endocrinology in small mammals” Nico Schoemaker, DVM, PhD, Dip. ECZM (small mammal & avian), 2014
[14] „Alternative for surgical castration in ferrets. Small animal reproduction. Deslorelin in practice.” Nico Schoemaker, 7th EVSSAR Congress, May 14th-15th, 2010, Louvain-La-Neuve, Belgium, Auditoires des Sciences (01/02), Place des Sciences
[15] fretka.org, South Florida Ferret Community 

…

      





  • Gruczolak lub gruczolakorak nadnerczy, to trzecie stadium nadczynności nadnerczy (hiperplazji nadnerczy), która jak już wiemy, jest chorobą postępująca i nieuleczalną, i nie ma na nią leku…