Dieta tchórza

© All rights reserved by wildlife2512

Z uwagi, iż wiele jest teorii i kontrowersji dotyczących diety tchórzy, czyli protoplastów naszych fretek (tchórzofretek), pozwalam sobie na zamieszczenie poniższego opracowania… ;-)

autor: Marcin Brzeziński, Jerzy Romanowski

„… Pożywienie tchórzy jest bardzo różnorodne i obejmuje wiele dostępnych w danym środowisku rodzajów pokarmu. Geograficzna, środowiskowa i sezonowa zmienność diety tego drapieżnika może być tak duża, że bez trudu dałoby się stwierdzić osobniki żywiące się całkowicie odmiennym pokarmem. Bez wątpienia wspólną cechą tchórzy jest to, że żywią się one prawie wyłącznie pokarmem zwierzęcym. Owoce, nasiona i inne części roślinne stanowią śladową część pożywienia tego drapieżnika. W badaniach nad składem pokarmu tchórzy stwierdzono, że nawet latem i jesienią, a więc w okresach, gdy szereg gatunków drapieżników korzysta z pokarmu roślinnego, udział resztek roślinnych w analizowanych odchodach i żołądkach tchórzy nie przekraczał nigdy kilku procent.

Tchórza uważa się powszechnie za generalistę pokarmowego, czyli drapieżnika niewyspecjalizowanego, żywiącego się najbardziej dostępnymi ofiarami. Trudno zatem jednoznacznie określić, jakie zwierzęta stanowią podstawę jego pożywienia. W pokarmie tchórza stwierdzono liczne bezkręgowce (dżdżownice, chrząszcze, błonkoskrzydłe, pająki, ślimaki), ryby (np. karpie, węgorze), płazy (żaby trawne, moczarowe, ropuchy szare), gady, ptaki i ich jaja oraz wiele gatunków ssaków, począwszy od owadożernych i drobnych gryzoni (nornice, norniki, myszy), a na padlinie dużych kopytnych skończywszy. Wymienione grupy ofiar są często zjadane w porównywalnych ilościach, jednak w niektórych środowiskach pokarm tchórzy może być wyjątkowo jednorodny. Takie ofiary, jak gryzonie, króliki i żaby są wyraźnie preferowane przez tego drapieżnika i zdarza się, że każda z tych grup ofiar może stanowić niemal 100% pożywienia tchórza. Tak więc mimo niewątpliwie bardzo szerokiego zakresu możliwości odżywiania się, tchórz w niektórych środowiskach zachowuje się jak gatunek wyspecjalizowany pokarmowo. (…)

Jak już wspomniano, skład pokarmu tchórza zależy przede wszystkim od rodzaju środowiska, w którym zwierzę żeruje oraz od pory roku i liczebności ofiar. Tchórze żyjące w obrębie lub w pobliżu zabudowań ludzkich w znacznej części żywią się zwierzętami domowymi, jak kury, kaczki, indyki, ich jajami, królikami oraz gatunkami synantropijnymi, głównie szczurami i myszami domowymi^[25,54,72]. Badania przeprowadzone w Szwajcarii wykazały, że tchórze żerujące w obrębie wsi i na wysypiskach śmieci zjadały bardzo dużo jaj (ponad 20% całości pokarmu), szczurów, a także padlinę i wszelkiego rodzaju odpadki organiczne. Nie żywiły się natomiast prawie w ogóle płazami. W przekształconych, rolniczych środowiskach Europy Zachodniej bardzo ważnym składnikiem pokarmu tchórza są króliki. Wysoki udział tych zwierząt w pożywieniu tchórza stwierdzono w Wielkiej Brytanii i Holandii^[4,8]. W kilku środowiskach zachodniej i południowej Francji króliki stanowiły od 60 do 90% pokarmu tchórzy^[50].

Ważnym pożywieniem tchórzy są drobne gryzonie. Na terenach otwartych i podmokłych wysoki jest udział w pokarmie norników^[39,50,55]. W środowiskach leśnych wśród zjadanych gryzoni przeważa nornica ruda oraz mysz leśna i zaroślowa^[16,30]. We wszystkich środowiskach tchórze żywią się również (choć w niewielkim stopniu) owadożernymi, głównie ryjówkami, ale także kretami, jeżami i zębiełkami^[55,72]. Także ptaki i ich lęgi padają łupem tych drapieżników. Są to najczęściej gatunki lęgnące się na ziemi, od małych wróblowatych począwszy, a na średniej wielkości kurakach, kaczkach i brodzących skończywszy^[16,51]. Tchórze potrafią również zjadać lęgi ptaków gnieżdżących się nisko na drzewach. (…) Ponieważ tchórze często przebywają w pobliżu wszelkiego rodzaju zbiorników wodnych, w ich pokarmie stwierdza się także organizmy wodne lub silnie związane z tym środowiskiem. Tchórze umieją chwytać chrząszcze pływakowate i ryby, na które polują na płyciznach, a spośród ssaków piżmakowych i karczowniki ziemnowodne. Zwierzęta te nie odgrywają jednak dużej roli w pożywieniu tchórzy.

Płazy zdobywane są zarówno w wodzie jak i na lądzie, przy czym najczęściej zjadanymi gatunkami są żaby brunatne: żaba trawna, żaba moczarowa i żaba dalmatyńska^[30,55,72]. Żaby zielone, silniej niż brunatne związane ze środowiskiem wodnym, chwytane są rzadko. Tchórze są w stanie zjadać także ropuchy, które przed spożyciem często obdzierają z zawierającej toksyny skóry^[5,71]. W niektórych środowiskach leśnych płazy stanowią podstawę żywienia tchórzy. Jak wykazały liczne badania, udział szczątków żab i ropuch w analizowanych odchodach może sięgać od około 50 do prawie 100%^[15,72]. Na przykład w Białowieskim Parku Narodowym w ciągu 5 lat badań, płazy stanowiły zimą od 65 do 95% całości pokarmu tchórza^[30].

Skład diety tchórza zmienia się sezonowo, co dodatkowo związane jest z częstą zmianą środowiska życia tego drapieżnika w różnych porach roku. Płazy zjadane są na ogół najczęściej wczesną wiosną w okresie składania skrzeku. We Francji stwierdzono, że w marcu udział płazów w pokarmie wzrastał do około 60% (w ciągu całego roku średnio 23%)^[39]. Podobnie na Białorusi, płazy najliczniej były zjadane od połowy marca do połowy kwietnia (55%), a w okresie zimowym w pokarmie przeważały ssaki (61%) ^[55]. Płazy mogą jednak dominować w pokarmie tchórza także w innych porach roku. W północnej Rosji udział płazów w pokarmie tchórza wynosił wiosną 60%, latem 79%, jesienią 78%, zimą 55% ^[64]. W lasach Szwajcarii płazy przez cały rok były bardzo ważnym składnikiem pokarmu, jednak ich znaczenie wyraźnie rosło latem i jesienią, kiedy to resztki żab stwierdzono w 54% żołądków i 67% odchodów tchórzy ^[72]. Również zimą żaby dominowały w pokarmie tchórza (48%), a ich udział w całości pokarmu rósł wraz z wysokością. W lasach górskich stanowiły aż 70% pokarmu.

Zimą, gdy płazy hibernują, tchórze w większym stopniu żywią się ssakami, głównie drobnymi gryzoniami. W środowiskach leśnych gryzonie są najważniejszym, alternatywnym wobec mało dostępnych płazów, źródłem pokarmu ^[30,71]. W lasach Europy Środkowej i Zachodniej gryzonie mogą stanowić zimą około 30-40% całości pokarmu, a w Rosji około 80% ^[15,72]. Również padlina jest zimą ważnym składnikiem pożywienia tchórza. W północnej Rosji w okresie bezśnieżnym padlina stanowiła od 2 do 6% pokarmu, natomiast w półroczu śnieżnym 26-27% ^[16]. Tchórz jest mało wybredny i w okresie niedoboru pokarmu żywi się każdym rodzajem znalezionej padliny, np. jeleniowatych, dzików, psów, kotów, kun i ptaków. Zimowe niedobory pokarmu często zmuszają tchórze do polowania w obrębie osiedli ludzkich, gdzie, jak już wspomniano, żywią się głównie zwierzętami domowymi i synantropijnymi. W południowo-zachodniej Europie sezonowe zmiany składu pokarmu tchórzy odbiegają od schematu wschodnioeuropejskiego. Na przykład w niektórych regionach Francji tchórze zjadały zimą bardzo dużo ptaków (40%), a z kolei drobne gryzonie dominowały w pokarmie letnim ^[50]. Na ogół udział ptaków i innych ofiar wzrasta w pokarmie tchórza późną wiosną i latem.

Udział poszczególnych ofiar w pokarmie tchórza zależy od ich liczebności i dostępności w środowisku. Na przykład w Białowieskim Parku Narodowym, gdzie tchórze zimą odżywiały się głównie płazami, zanotowano wyraźnie większą konsumpcję gryzoni w roku ich wysokiej liczebności ^[30].

Ze względu na znaczne różnice w rozmiarach ciała obu płci przypuszcza się, że nisze pokarmowe samców i samic mogą znacznie się od siebie różnić, choćby dlatego, że samce tchórzy są w stanie schwytać większe ofiary niż samice. U tchórza nie wykazano jednak istotnych różnic w składzie pokarmu obydwu płci ^[8,51,72]. Stwierdzono natomiast pewne różnice w odżywianiu się młodych i dorosłych osobników. Na przykład w Szwajcarii dorosłe tchórze zjadały znacznie więcej ssaków (32,2% całości pokarmu) niż zwierzęta młode (6,5%). Z kolei te ostatnie chętniej od starych tchórzy żywiły się bezkręgowcami i owocami (13,5% w pokarmie młodych, 0,0% w pokarmie dorosłych) ^[72]. Jak wykazały badania, pożywienie tchórzy pozostających pod opieką matki znacznie różni się od pokarmu osobnika dorosłego. Podczas gdy samica odżywiała się w porównywalnych proporcjach (po ok. 25-30%) trzema podstawowymi grupami ofiar – szczurami, drobnymi gryzoniami i płazami, młode karmione były przede wszystkim małymi gryzoniami (ok. 60%), a także szczurami i królikami oraz płazami. W porównaniu z matką zjadały mniej żab, a w ogóle nie jadły takich ofiar, jak piżmaki, ptaki czy bezkręgowce. …”¹

…

Jak widzimy, pożywienie tchórza jest bardzo zróżnicowane i właśnie to ZRÓŻNICOWANIE polecam w żywieniu naszych fretek (tchórzofretek)… ;-)

…

by: Ana

foto:
1) polecat (tchórz) by wildlife2512
© All rights reserved or Some rights reserved, publikacja powyższych zdjęć wymaga zgody autorów

literatura:
[1] „Tchórz” Marcin Brzeziński, Jerzy Romanowski, s.34–38
[4] Blandford P.R.S. 1986. Behavioural ecology of the polecat Mustela putorius in Wales. Ph.D. thesis, University of Exeter.
[5] Blandford P.R.S. 1987. Biology of the polecat Mustela putorius: a literature review. Mammal. Rev.17: 155-198.
[8] Brugge T. 1977. Prey selection of weasel, stoat and polecat in relation to sex and size. Lutra 19: 39-49.
[15] Danilov P.I., Rusakov O.S. 1969. Pecularities of the ecology of Mustela putorius in north-west districts of the European part of the USSR. Zoll. Z. 48: 1393-1394.
[16] Danilov P.I., Tumanov I.L. 1976. Kuni severo-zapada SSSR. Izd. Nauka, Leningrad: 1-256.
[25] Herrenschmidt V. 1982. Note sur les deplacements et le rhythme d’activite d’un putois, Mustela putorius L., suivi par radiotracking. Mammalia 46: 554-556.
[30] Jędrzejewski W., Jędzrejeska B., Brzeziński M. 1993. Winter habitat selection and feeding habits of polecats (Mustela putorius) in the Białowieża National Park, Poland. Z. Säugetierkunde 58: 75-83.
[39] Lode T. 1990. Le regime alimentaire d’un petit carnivore, le putois (Mustela putorius) dans l’ouest de la France. Gibier Faune Sauvage 7: 193-203.
[50] Roger M. 1991. Regime et disponibilités alimentaires chez le putois (Mustela putorius L.) Rev. Ecol. 46.
[51] Roser R.J., Lavers R.B., 1976. Food habits of the ferret (Mustela putorius furo L.) at Pukepuke Lagoon, New Zealand. New Zeal. J. Zool.3: 269-175.
[54] Rzebik-Kowalska . 1972. Studies on the diet of the carnivores in Poland. Acta Zool. Cracoviensia 17: 415-506.
[55] Sidorovich V.E. 1992. Comparative analysis of the diets of European mink (Mustela lutreola), American mink (M. vision), and polecat (M. putorius) in Byelorussia. Small Carnivore Conservation 6: 2-4.
[64] Tumanov I.L., Smolev V.A. 1980. Kormovye sviazi kunih na severo-zapade RFSFR. Zool. Z. 59: 1536-1544.
[71] Weber D. 1989c. Foreging in polecats (Mustela putorius L.) of Switzerland: The case of a specialist anuran predator. Z. Säugetierkunde 54: 377-392.
[72] Weber D. 1989d. The diet of polecast (Mustela putorius L.) in Switzerland Z Säugetierkunde 54: 157-171.

linki:
1) smallanimalchannel.com
2) portalwiedzy.onet.pl
3) science.smith.edu
4) cepl.sggw.pl
5) encyklopedia WIEM, portalwiedzy.onet.pl

…