Chłoniak

Uwaga!
Poniżej, zamieszczone są zdjęcia bardzo chorych fretek lub wykonane w trakcie przebiegu operacji chirurgicznej, które mogą być niewskazane dla osób nadwrażliwych na takie obrazy i widok krwi!

  

Chłoniak, chłoniakomięsak (łac. lymphoma, linfoma) jest najczęściej występującym u fretek nowotworem hematopoetycznym, wywodzącym się z układu chłonnego (limfatycznego)…

Najczęściej objawia się w formie rozsianych zmian lub dużych guzów w takich narządach jak:

• węzły chłonne
• wątroba
• śledziona
• krew (postać leukemiczna)
• grasica
• jama brzuszna (w układzie pokarmowym)
• klatka piersiowa
• układ nerwowy
• skóra^{[3, 4, 5]}

foto: ferretvendetta*it • chłoniak: postać skórna

Możemy wyodrębnić następujące formy chłoniaka:

• postać rozsiana (wieloogniskowa) – uogólnione powiększenie węzłów chłonnych, często stwierdza się powiększenie wątroby i śledziony^[6]
• postać pokarmowa – nowotwory mogą atakować krezkowe węzły chłonne i jelita, a wzrost guza może powodować powiększenie brzucha lub naciskać na jelita^[7]

foto: wet-arkanoego.pl • chłoniak: guz krezki jelitowej

• postać śródpiersiowa – guzy, które mogą zająć klatkę piersiową prowadząc do nacisku na płuca i wysięku opłucnowego oraz niewydolności oddechowej^[7]
• postać skórna – pojedyncze lub liczne zmiany skórne 

• postać zewnątrzwęzłowa – może dotyczyć oczu, centralnego układu nerwowego, kości, serca, nerek, pęcherza moczowego, jamy nosowej^[6], obserwowane jako pojedyncze, masywne guzki^[7]
• centralnego układu nerwowego
• szpiku kostnego: może występować wraz ze wszystkimi powyższymi odmianami chłoniaka

Chłoniaki przebiegające z zajęciem szpiku nazywane są białaczkami:

• białaczka szpikowa (megakariocytowa)
• białaczka krwi (erytrocytarna)

Wszystkie chłoniaki są nowotworami złośliwymi, jednak wyróżnia się postacie o mniejszej i większej złośliwości^[3]… 

Choroba atakuje fretki, samce i samice, kastrowane i niekastrowane w równym stopniu:

• młodsze niż 2 lata, przybierając ostrą formę limfablastyczną, atakując grasicę i narządy jamy brzusznej bardzo szybko zabija
• starsze niż 2 lata, przybierając formę przewlekłą z powiększeniem węzłów chłonnych (limfadenopatią), ma dłuższy przebieg i często bywa uleczalna^[4]

Forma leukemiczna występuje stosunkowo rzadko, ale można ją obserwować w późnych stadiach choroby, zarówno w grupie młodszych jak i starszych fretek^[3]

Przyczyny

Przyczyna, tak wysokiej zachorowalności na chłoniaka nie jest do końca jasna, ale w wielu przypadkach wygląda, że duży wpływ mają w przypadku fretek:

1. młodszych niż 2 lata (chłoniak białaczko-pochodny): retrowirusy
2. starszych niż 2 lata: 

• genetyka
• karcinogeny – pewne czynniki chemiczne (żywność), fizyczne i wirusowe
• zakażenia od innych fretek (wirusowe)
• zakażenie Helicobacter mustelae (chłoniakornięsak żołądka)^{[3, 4, 5]}

Objawy

Objawy kliniczne zależą od umiejscowienia nowotworu/ów i często są niespecyficzne… 

W przypadku starszych fretek (ponad dwu letnich), małe, dojrzałe limfocyty naciekają obwodowe i krezkowe węzły chłonne stopniowo, niszcząc ich strukturę. Zwykle obserwuje się obwodową i trzewną limfadenopatię (powiększenie węzłów), a w późniejszym okresie choroby, zmiany w niektórych narządach. Choroba ma przebieg podstępny i przewlekły. Przez długi czas mogą nie występować żadne objawy, aż do zaawansowanego stadium. U fretek można obserwować objawy w zależności od postaci:

• rozsianej (wieloogniskowej):

1. uogólnione powiększenie węzłów chłonnych
2. brak apetytu
3. spadek masy ciała
4. zwiększone pragnienie i oddawanie moczu
5. apatia
6. powiększenie wątroby i śledziony

• pokarmowej, wzrost guza może powodować:

1. powiększenie brzucha 
2. nacisk na jelita
3. wymioty
4. problemy z wypróżnianiem lub biegunkę
5. spadek masy ciała
6. apatię

• śródpiersiowej, guzy mogą uciskać na płuca:

1. wysięk opłucnowy
2. niewydolność oddechowa
3. obrzęki obwodowych części ciała
4. zwiększone pragnienie i oddawanie moczu
5. brak apetytu
6. osłabienie
7. w 40-50% przypadków występuje jednocześnie hiperkalcemia (nadmiar wapnia we krwi)

• skórnej:

1. pojedyncze lub liczne zmiany skórne w postaci zaczerwienionych, podobnych do strupa placków pozbawionych włosów, jak np. w przypadku ziarniniaka grzybiastego… mogą być mylone z dermatozami alergicznymi i mogą przypominać inne choroby skóry, np. łojotok, pęcherzycę lub ropne zapalenie skóry… początkowo wyglądają jak swędzące wypryski, stopniowo zaczynają przybierać formę guzów
2. u 50% zwierząt występuje świąd

• CNS: 

1. osłabienie 
2. paraliż tylnych łapek

• szpiku kostnego: 

1. mogą wystąpić wszystkie powyższe objawy
2. badanie krwi często wykazuje anemię

• i inne:

1. senność przez tygodnie lub miesiące
2. mogą występować wielokrotne zakażenia górnych dróg oddechowych lub przewodu pokarmowego
3. biegunka lub wymioty
4. duszność
5. żółtaczka 
6. porażenie poprzeczne
7. często występuje splenomegalia

W przypadku młodych fretek (do dwóch lat) z ostrą formą limfoblastyczną, duże, niedojrzałe limfocyty szybko naciekają trzewia, wywołując objawy zależne od zaatakowanego narządu:

• postępująca utrata masy ciała
• brak apetytu
• osłabienie 
• senność
• czasem, nagle pojawia się gorączka 
• zapaść
• często występuje duszność w wyniku powiększającej się grasicy i wysięku opłucnowego
• rzadko obserwuje się powiększenie węzłów chłonnych (limfadenopatię) 
• badanie rtg może wykryć twory w śródpiersiu i wysięk opłucnowy
• czasami występują objawy podobne do ciała obcego w żołądku i można wymacać guzy w jamie brzusznej w wyniku zmian, w krezkowych węzłach chłonnych^{[3, 4, 5, 6, 7, 8]}

Rozpoznanie

Rozpoznanie chłoniaka opiera się na:

• dokładnym wywiadzie 
• badaniu klinicznym – ze szczególnym uwzględnieniem węzłów chłonnych, błon śluzowych i oczu
• hematologi krwi – we krwi widoczne są często niedojrzałe limfocyty i metarubricyty, możliwe są niedobory płytek krwi, erytrocytów i granulocytów kwasochłonnych (jeżeli liczba limfocytów jest większa niż 3500/mm³ lub stanowią one więcej niż 60% krwinek białych, sugeruje to chłoniakomięsaka i należy wykonać inne testy w celu potwierdzenia diagnozy, badanie należy powtórzyć po 3-4 tygodniach i jeżeli wciąż jest limfocytoza, należy wykonać biopsję podkolanowego węzła chłonnego lub biopsję szpiku kostnego)
• biochemi krwi – bardzo często wzrasta poziom wapnia we krwi (zwłaszcza przy postaci śródpiersiowej), pozostałe parametry wskazują na zaatakowane narządy
• badaniu serologicznym – może wykazać, np. białaczkę, anemię, trombocytopenię, podwyższony poziom mocznika i kreatyniny, podwyższony poziom enzymów wątrobowych oraz może stwierdzić wystąpienie zespołu niedoboru odporności
• badaniu histopatologicznym całego węzła chłonnego (najlepiej podkolanowego) – wynik daje ostateczne potwierdzenie rozpoznania
• biopsji szpiku kostnego – nacieki nowotworowo zmienionych limfocytów
• oraz badaniach obrazowych (rtg, usg) – są pomocne w ustaleniu stadium chłoniaka i wskazują na zaatakowane narządy

Leczenie

Chłoniaki leczone są głównie:

• chemioterapią
• radioterapią
• chirurgicznie – jeśli ulokowanie i rozmiar guza na to pozwala
• kombinacją wszystkich trzech metod

W przypadku wielu fretek obserwuje się zmiany od razu w kilku miejscach… Wówczas operacja nie ma sensu i pozostaje opieka podtrzymująca (paliatywna):

• podawanie leków przeciwbakteryjnych o szerokim spektrum działania, w celu zwalczenia infekcji, które mogą towarzyszyć chorobie
• kortykosteroidy, np. prednizon, w celu zmniejszenia obrzęku, świądu, bólu i stanów zapalnych wywołanych przez nowotwór
• warto rozważyć immunochemioterapię za pomocą interferonu alfa-2a, gdyż ogranicza wzrost i reprodukcję guza, a także podnosi odporność organizmu
• jednak, jeśli życie zwierzaka już jest bardzo utrudnione, to zaleca się eutanazję… :-(

W przypadku operacji należy podawać leki przeciwbólowe… Jednakże należy postępować z nimi ostrożnie, jeśli jednocześnie przepisane zostały kortykosteroidy^[7]…

Jak już wspomniano wyżej, chłoniak jest nowotworem podatnym na chemioterapię… Leczenie ma na celu poprawę komfortu życia fretki oraz uzyskanie jak najdłuższego czasu remisji (wycofania się objawów) i wydłużenia życia…

Nieleczone zwierzęta z chłoniakomięsakiem przeżywają średnio 4-6 tygodni, a w przypadku leczonych fretek, objawy prawie całkowicie się wycofują i zwierzęta żyją w dobrym stanie od 6 do nawet 36 miesięcy (70-90%)…

Znanych jest wiele schematów leczenia chłoniaków, różnią się one składem podawanych leków oraz częstotliwością i drogą podawania… O doborze odpowiedniego schematu decyduje kilka czynników:

• koszty leczenia – chemioterapia łącznie z dodatkowymi czynnościami jej towarzyszącymi (katetery dożylne, kontrolne badania krwi, itp.) jest kosztowna, a im nowocześniejsze schematy leczenia, prowadzące do dłuższej remisji, tym koszty leków są większe
• czas – bardziej rozbudowane schematy leczenia wymagają od opiekuna fretki większego nakładu czasu
• objawy uboczne – już pierwsze badania mogą wykluczyć stosowanie jednych leków, a wskazywać na inne – leki stosowane w terapii nowotworów mogą działać toksycznie na niektóre narządy i niosą większe ryzyko działań ubocznych, jednak korzyści z ich stosowania przewyższają znacznie ryzyko, dając dłuższą remisję
• ważne jest też doświadczenie lekarza prowadzącego w leczeniu fretek z chłoniakiem – podawanie dożylne leków cytostatycznych wymaga dużej wprawy (duża toksyczność, nawet po kontakcie miejscowym!)^[6]

Obserwuje się korzystny wpływ leczenia w przypadku chłoniaka:

• śródpiersia
• śledziony
• skóry
• obwodowych węzłów chłonnych

Natomiast, może wystąpić nieskuteczne leczenie w przypadku chłoniaka:

• wątroby
• jelit
• pojedynczych węzłów chłonnych
• wielu narządów jamy brzusznej
• szpiku kostnego
• fretek, wcześniej leczonych prednizonem (insulinoma, i inne)
• ze współistniejącymi innymi chorobami

Jeżeli stan fretki jest niezadowalający:

• słaba kondycja
• późne stadium choroby
• PCV poniżej 30%
• 50% komórek szpiku o charakterze złośliwym
• liczba białych krwinek poniżej 1500/mm³

To należy przerwać terapię, gdyż prawdopodobnie fretka jej nie wytrzyma, i podjąć ponownie, gdy wyniki krwi wrócą do normy… ;-|

Chemioterapia – terapia agresywna

Najlepsze protokoły leczenia obejmują użycie:

• winkrystyny
• asparaginazy
• cyklofosfamidu
• doksorubicyny 
• i prednizolonu, w kombinacjach, przez 14 tygodni

Przy stosowaniu tych leków należy zawsze przestrzegać instrukcji zdrowotnych i bezpieczeństwa (przypadkowe podanie poza naczyniowe powoduje silną martwicę tkanki!). Zaimplantowanie urządzenia do podawania dożylnego ułatwi wielokrotne stosowanie leków. ^[3]

lp.	lek	dawka
1	prednizolon	2mg dziennie przez 3 miesiące
2	winkrystyna	0,75mg/m2 i.v. raz w tygodniu, aż do 4 tygodni*
3	cyklofosfamid	50mg/m2 p.o. co tydzień przez 4 tygodnie

* Dla 400-500 g samicy dawka 0,05 mg, dla samicy 1 kg dawka 0,07 mg, dla 1,5 kg samca dawka 0,1 mg. Zwierzę należy znieczulić izofluranem i podać winkrystynę powoli kaniulą przez żyłę odpromieniową lub przez zaimplantowany podskórnie zestaw. 

Protokół można zmieniać, dodając inne preparaty lub stosując je zamiast uprzednio wymienionych. Skuteczna może być:

• doksorubicyna w dawce 1 mg/kg dożylnie co 21 dni, pięciokrotnie, podawana sama lub łącznie z terapią radiacyjną
• alternatywnie, można stosować winkrystynę, cyklofosfamid i doksorubicynę kolejno co tydzień, przez 14 tygodni, łącznie z prednizolonem – korzystne może być podanie asparaginazy 400 j.m./kg i.p., jednorazowo w pierwszym tygodniu
  lub
• stosowanie witaminy C, która działa w pewnym stopniu przeciwnowotworowo u człowieka – należy ją podawać 50-100 mg/kg p.o. dwa razy dziennie

Leki cytotoksyczne mają wiele działań ubocznych, które mogą wystąpić od dwóch dni do dwóch tygodni po rozpoczęciu leczenia:

• senność
• niedowład kończyn miednicznych
• brak apetytu
• wymioty
• utrata włosów (często tylko wąsy)
• duszność 
• i zapaść

Prednizolon, podawany sam, może powodować początkową poprawę objawów klinicznych, ale często występują nawroty w okresie 4-6 tygodni i wtedy nie będzie już reakcji na inne leczenie. Jednakże, może być to wciąż warte rozważenia jako metoda paliatywna u fretek, którym nie można podawać leków cytotoksycznych.

We wszystkich przypadkach bardzo ważne jest, aby zapewnić fretce jak  najlepsze żywienie. Należy podawać dobrej jakości dietę, bogatą w białko i tłuszcz zwierzęcy, uzupełnioną dodatkami żywieniowymi, np. Nutri-plus gel (Virbac).

Nawet przy dobrej odpowiedzi na terapię, objawy prawdopodobnie powrócą i należy zwierzę ponownie zbadać po 3 miesiącach. Okresy remisji mogą trwać od kilku do kilkudziesięciu miesięcy.^[3]

Chemioterapia – terapia mniej agresywna

Zamiast inwazyjnych zabiegów lub ww. agresywnych chemioterapeutyków można zastosować leki, które podawane są jedynie doustnie lub podskórnie, całkowicie unikając potrzeby co tygodniowego nakłucia lub procedur chirurgicznych. Jedyną wadą tego protokołu jest to, że rozciąga się w ciągu 26-27 tygodni (z powtórzeniami w 3 kolejnych cyklach) i wymaga 19 wizyt u weterynarza oraz 7-8 analiz krwi (CBC, CHEM).

lp.	lek	dawka
1	L-asparaginaza	10.000 iu/m2 SQ
	Cytoxan elexir	0,75mg/m2 i.v. raz w tygodniu, aż do 4 tygodni*
	Prednisone	1 mg/kg PO daily
2	L-asparaginaza	10.000 iu/m2 SQ
	CBC*	jeśli CBC wskaże ciężką mielosupresję (zmniejszenie liczby komórek szpiku kostnego), należy zmniejszyć dawki o 25% dla wszystkich kolejnych zabiegów z mielosupresyjnymi lekami
3	L-asparaginaza	10.000 iu/m2 SQ
	Cytosar	300 mg/m2 SQ (100 mg rozcieńczyć w 1ml H2O)
	Cytosar	300 mg/m2 SQ (100 mg rozcieńczyć w 1ml H2O)
4	CBC*	jeśli CBC wskaże ciężką mielosupresję (zmniejszenie liczby komórek szpiku kostnego), należy zmniejszyć dawki o 25% dla wszystkich kolejnych zabiegów z mielosupresyjnymi lekami
5	Cytoxan elexir	250 mg/m2 PO z 50ml/kg NaCl SQ
7	Methotrexate	0.8 mg/kg IM
	CBC	–
8	CBC*	jeśli CBC wskaże ciężką mielosupresję (zmniejszenie liczby komórek szpiku kostnego), należy zmniejszyć dawki o 25% dla wszystkich kolejnych zabiegów z mielosupresyjnymi lekami
9	Cytoxan elexir	250 mg/m2 PO z 50ml/kg NaCl SQ
11	Cytosar	300 mg/m2 SQ (100 mg rozcieńczyć w 1ml H2O)
	Leukeran	1 tab PO (lub ½ tabletki na dobę przez 2 dni)
12	CBC*	jeśli CBC wskaże ciężką mielosupresję (zmniejszenie liczby komórek szpiku kostnego), należy zmniejszyć dawki o 25% dla wszystkich kolejnych zabiegów z mielosupresyjnymi lekami
13	Cytoxan elexir	250 mg/m2 PO z 50ml/kg NaCl SQ
15	Procarbazine	50mg/ m2 PO dziennie przez 14 dni
16	CBC*	jeśli CBC wskaże ciężką mielosupresję (zmniejszenie liczby komórek szpiku kostnego), należy zmniejszyć dawki o 25% dla wszystkich kolejnych zabiegów z mielosupresyjnymi lekami
17	CBC	–
18	Cytoxan elexir	250 mg/m2 PO z 50ml/kg NaCl SQ
20	Cytosar	300 mg/m2 SQ (100 mg rozcieńczyć w 1ml H2O)
	Leukeran	1 tab PO (lub ½ tabletki na dobę przez 2 dni)
	–	x 2 dni
23	Cytoxan elexir	250 mg/m2 PO z 50ml/kg NaCl SQ
26	Procarbazine	50mg/ m2 PO dziennie przez 14 dni
27	CBC	–
	CHEM	–

Wstępne wyniki, z ostatnich 3 lat badań, są obiecujące i właściciele są bardzo zadowoleni ze skuteczności leków.^[24]

Opieka

Jeśli operacja jest niemożliwa ze względu na stan zdrowia fretki (złe wyniki), należy:

• podawać fretce przepisane leki
• zapewnić jej wygodę i bezpieczeństwo
• przygotować dla niej klatkę parterową z miękką wyściółką, jeśli ma problemy z poruszaniem
• zapewnić fretce łatwy dostęp do jedzenia i wody
• ewentualnie dokarmiać, jeśli zachodzi taka potrzeba

Jeśli operacja jest możliwa, należy:

• umieścić fretkę w klatce-izolatce, jeśli zachodzi obawa, że inne fretki będą interesować się szwami i ranami
• wyłożyć klatkę ligniną lub białymi ręcznikami papierowymi, aby zapobiec zanieczyszczeniu lub infekcji rany
• dogrzewać fretkę butelką z gorącą wodą lub termoforem (owinięte w ręcznik lub kocyk), jeśli zwierzak nie trzyma ciepła
• podawać leki przeciwbólowe
• przemywać rany środkiem antyseptycznym
• przez 24-48 godzin po operacji podawać pokarmy bogate w żelazo celem uniknięcia anemii, np. gotowana wątróbka lub jajka na twardo
• podawać wysokokaloryczne jedzenie lub suplementy diety, a jeśli zwierzak nie chce jeść, podawać suplementy multiwitaminowe, można podawać też – koenzym Q10
• dbać o to, aby zwierzak dużo pił: wodę, płyny z elektrolitami (uwaga! Amerykanie polecają Gatorade)
• pozostawać w kontakcie z wetem i zwrócić się o pomoc w razie obrzęku, zaczerwienienia lub bólu w okolicach szwów, utraty wagi, śpiączki, zmian w zachowaniu^[7]

Zapobieganie

Tak jak w innych chorobach nowotworowych, szybkie rozpoznanie jest bardzo ważne, więc bardzo istotne są regularne kontrole i obserwacja własnej fretki… Zaobserwowanie jakichkolwiek zmian i odchyleń od normy, powiększenie się chociażby jednego węzła chłonnego lub innego narządu w jamie brzusznej jest pierwszym sygnałem ostrzegawczym…

Prosto powiedzieć, trudno zrobić?!… Można często macać całe ciało zwierzaka, również podczas wizyt u weterynarza, uważnie obserwować, czy nie występuje utrata apetytu, osowiałość, utrata wagi lub zmiany na skórze, których nie można wyleczyć metodami domowymi…

Oczywiście, ostateczną diagnozę można postawić dopiero po zrobieniu biopsji z węzłów chłonnych, śledziony lub innych organów oraz badań krwi i analizy szpiku kostnego, ale gdy zidentyfikujemy typ chłoniaka, wtedy możemy dostosować odpowiednie metody leczenia, co często pozwala na przedłużenie życia małego pacjenta…

Ponieważ u fretek są bardzo częste nowotwory, miedzy innymi nowotwory skóry, zaleca się okresowe kontrole u weterynarza, które w przypadku wykrycia każdego podejrzanego guzka, dają możliwość natychmiastowego usunięcia go, a tym samym zmniejszają możliwość przerzutów komórek rakowych na inne organy i narządy wewnętrzne zwierzaka…

Artykuły

Chłoniak

autor: Dr. Susan Erdman

Chłoniak jest bardzo powszechnym rakiem u fretek, obejmującym około 20% wszystkich zarejestrowanych nowotworów. Jest to prawdopodobnie najbardziej powszechny nowotwór u młodych fretek.

Chłoniaki często pojawiają się w połączeniu z guzami trzustki i nadnerczy u starszych fretek i jest to prawdopodobnie częstsze niż zdajemy sobie z tego sprawę. Czasami spokrewnione lub żyjące razem fretki dostają chłoniaka, jest to również obserwowane w chłoniakach kocich przy wirusie kociej białaczki. Nie jest zaskakujące, że wirusy były także podejrzewane o powodowanie chłoniaków u fretek. Chociaż żaden przypadkowy wirus nie został zidentyfikowany, najlepiej będzie unikać wprowadzania nowych fretek do grup fretek, które współzamieszkują jeden obszar a gdzie stwierdzono liczne przypadki chłoniaków.

Przejawy złośliwego chłoniaka różnią się w zależności od wieku fretki. Młode osobniki zwykle chorują nagle. Niektórzy właściciele donoszą, że fretka wydawała się normalna jednego dnia a następnego dnia była już bardzo słaba. Fretki mogą mieć problemy z oddychaniem, z powodu dużego guza w klatce piersiowej. U niektórych rozwija się bardzo duża śledziona, która wypełnia jamę brzuszną. Innym znacznie powiększają się węzły chłonne wokół gardła, kolan i pod pachami.

Aspiracje i biopsje tkanek są potrzebne żeby potwierdzić chłoniaka, ponieważ czasem węzeł chłonny, który wydaje się być powiększony jest w rzeczywistości poduszeczka tłuszczową u fretki ze zdrowym apetytem. Fretki, u których dzieje się coś z wnętrznościami, mogą mieć biegunkę bądź problemy z oddawaniem moczu lub kału. Prześwietlenia zwykle ukazują charakterystyczny obrzęk miękkich tkanek w klatce piersiowej i brzuchu.

Pomimo że kilka młodych fretek dobrze reaguje na chemioterapię, rokowania na długoterminowe przetrwanie i dobre samopoczucie są niskie, szczególnie u fretek, które maja mniej niż rok po zdiagnozowaniu. Wczesna diagnoza w połączeniu z leczeniem podtrzymującym i agresywną chemioterapią może zwiększyć nieco długość życia fretki.

Młoda fretka powinna być chętna do zabawy i mieć dobry apetyt, więc jeśli twoja fretka ma zmianę apetytu i zachowania, skontaktuj się ze swoim weterynarzem dla dokładniejszych badań. Starsze fretki maja bardziej zmienną chorobę. Niektóre dostają jej równie nagle jak młode fretki. Inne mają długotrwałą chorobę, która zaczyna się okresami słabości, słabego apetytu i utraty wagi i mogą one trwać przez kilka lat.

Najszybsza zmiana okazuje się pojawiać w śledzionie i krwi, może być wykryta przez twojego weterynarza przy badaniu dotykowym powiększonej śledziony lub interpretacji zmian w morfologii krwi. Próbka zainfekowanej tkanki jest konieczna dla potwierdzenia choroby. Twój weterynarz i patolog mogą ocenić dystrybucję i podział komórek, co pomaga przewidzieć czy rak będzie szybko postępował.

Wiele z tych starszych fretek, z minimalną chemioterapią, radzi sobie bardzo dobrze przez wiele lat po diagnozie chłoniaka. Niektóre leki takie jak sterydy, które są wykorzystywane terapeutycznie przy leczeniu guza komórek beta trzustki mogą dostarczyć korzyści chemioterapeutycznych także w przypadku chłoniaka. Starsze fretki powinny być regularnie badane przez weterynarza i jakakolwiek fretka pokazująca okresowo słaby apetyt lub ospałość powinna być badana częściej. Wczesna diagnoza choroby daje znacznie lepsze prognozy i pozwala ci podjąć trafne decyzje dotyczące zdrowia wszystkich twoich fretek.

Podsumowanie: powiększona śledziona jest łączona z chłoniakiem u fretek, ale jest również powiązana z wieloma innymi stanami chorobowymi u fretek. Nawet niektóre środki znieczulające mogą być przyczyną dużej śledziony. Ponieważ śledziona fretki może ulec wahaniom rozmiaru przez dni lub tygodnie, powiększona śledziona powinna być usunięta jedynie wtedy, gdy stanowi bezpośrednie zagrożenie dla zdrowia, jakim jest na przykład pękniecie śledziony lub potwierdzony chłoniak śledziony lub inny nowotwór.

Mięsak limfatyczny – informacje i metody leczenia

autor: Dr. Susan Brown 

1. Jest to kolejny powszechnie występujący nowotwór u fretek. Pojawia się w każdym wieku. Obecnie prowadzone są badania nad tą chorobą, w celu wyodrębnienia wirusa, który ją powoduje.
2. Oznaki choroby są różne w zależności od zaatakowanego układu:

• powiększenie śledziony
• powiększenie obwodowych i lokalnych węzłów chłonnych
• wyniszczenie, senność pomimo normalnych nawyków żywieniowych
• powiększenie węzłów chłonnych śródpiersia i/lub mostka połączone z dusznością, przyspieszonym oddechem i nietolerancją wysiłku
• gorączka i upadki
• zgrubienia i grudki na skórze
• trwała, całkowita limfocytoza (powyżej 3500)
• trwała leukocytoza (10,000 lub więcej) z 45% lub wyższą liczbą limfocytów

3. Diagnoza przez różnorodność metod:

• morfologia krwi może być pomocna – można zobaczyć leukocytozę z nieprawidłowo krążącymi limfocytami, trwałą absolutną limfocytozą, anemią, leukopenią i/lub trombocytopenią – jednakże wiele morfologii okazuje się być w normie
• aspiracja i cytologia płynu klatki piersiowej
• biopsja szpiku kostnego (najłatwiejsza jest z kości udowej)
• biopsja masy
• biopsja śledziony, której można dokonać używając igły rozmiar 25 i strzykawki o pojemności 3 cm³, przekłuwając się przez ścianę ciała (uważamy, iż jest to skuteczne jedynie okazjonalnie)

Leczenie:

• rokowania są ostrożne – leczenie młodych osobników daje bardzo słabe efekty, lepsze efekty daje leczenie starszych fretek z delikatniejsza odmianą tej choroby
• zrób komplet badań przed leczeniem, morfologię krwi, badania chemiczne i radiograficzne
• zacznij chemioterapię od prednizolonu w dawce 2 mg/kg raz dziennie doustnie zaczynając tego samego dnia, kiedy winkrystyna została podana dożylnie – prednisolon jest kontynuowany codziennie przez całą terapię winkrystyną – winkrystyna jest dozowany w następujących dawkach: 0.05 mg (0.05 cm³) dla fretek ważących mniej niż kilogram i 0.10 mg (0.10 cm³) dla fretek ważących ponad kilogram (użyj wneflonu i płukanki z soli fizjologicznej przed i po podaniu winkrystyny – wskazana jest też lekka sedacja przy użyciu ketaminy i izofluranu)
• terapia winkrystyną jest kontynuowana cotygodniowo przez całkowity okres 4 tygodni – morfologia krwi powinna być robiona, co tydzień i jeśli poziom białych krwinek spadnie poniżej 2,000 lub jeśli pojawi się ciężka małopłytkowość krwi lub anemia, wtedy odstawiamy winkrystynę na tydzień lub dłużej, dopóki wyniki krwi nie ulegną poprawie
• cytoksan jest podawany raz na trzy tygodnie doustnie po trzy dawki o wielkości ¼ 25 mg tabletki na fretkę (nie podawaj cytoksanu tego samego dnia, co winkrystynę – muszą być 3 dni przerwy!)
• po ukończeniu terapii winkrystyną kontynuuj prednizolon przez 4 do 5 kolejnych tygodni, stopniowo zmniejszając dawkę i przeprowadzając co tygodniowe badania i morfologię krwi
• komplikacje przy chemioterapii są podobne do tych widzianych u innych zwierząt włączając: depresję, słabość, anoreksję, utrata wąsów, generalna utrata owłosienia, zahamowanie czynności szpiku kostnego – objawy żołądkowo-jelitowe nie są powszechne
• mamy około 70% skuteczności z ponad dwu letnim okresem remisji w niektórych przypadkach

W przypadkach trwałej limfocytozy, które nie mogły zostać potwierdzone, jako chłoniak przez diagnozę ale, w których badanie histopatologiczne ukazuje rozrost tkanki limfatycznej, zalecamy traktowanie alkeranem (melfalanem). Jest bardzo duże podejrzenie, że mogą to być przed nowotworowe przypadki chłoniaka.

Poniższy protokół postępowania został zasugerowany przez Dr. Thomasa Kawasaki z Woodbridge, Virginia.

• użyj w przypadkach trwałej całkowitej limfocytozy (3500 i więcej)
• przeprowadzaj co tygodniowe morfologie krwi
• poproś farmaceutę, aby przygotował alkeran w małych kapsułkach o zawartości 0.10 mg i 0.05 mg
• rozpocznij terapię od jednej 0.10 mg kapsułki alkeranu na fretkę raz dziennie przez 2 tygodnie
• następnie podawaj jedną 0.05 mg kapsułkę alkeranu na fretkę dziennie przez 2 tygodnie
• na końcu zmniejszaj dawki 0.05 mg kapsułek alkeranu na fretkę, do dwóch dawek dziennie co 2 dni, następnie co 3 dni, później co 4 dzień
• przerwij terapię, jeżeli morfologia krwi pokazuje takie zmiany jak te opisane w części na temat chemioterapii (powyżej)

Leczenie mięsaka limfatycznego

autor: Dr. Mike Dutton

Sposoby działania w przypadku mięsaka limfatycznego można podzielić na 3 kategorie:

1. nie podejmowanie żadnych działań
2. sterydy, które pomogą złagodzić objawy, lecz nie wyleczą raka
3. chemioterapia w celu zwalczania raka

Przykład:

Pomyślałam, że wielu ludzi byłaby zainteresowana sposobem leczenia podanym poniżej. Bandit jest leczony przez Dr. K Ann Jeglum z Zachodniego Chester P.A. Powiedziała, że ten sam sposób leczenia (protokół leczenia) stosowała u wielu innych fretek i najwyraźniej u większości z nich doszło do remisji. Mówi, że nie będziemy widzieli żadnych skutków ubocznych tej terapii i jak na razie żadnych nie zauważyliśmy. Rozmawiałam z Dr. Karen Rosenthal ze Zwierzęcego Centrum Medycznego, która nadzorowała tam leczenie chirurgiczne Bandita i powiedziała, że jest to ten sam sposób leczenia, który stosują w centrum na mięsaka limfatycznego, chociaż powiedziała też, że robią morfologię krwi, co 1-2 tygodnie. Powiedziała, że najlepszy przypadek przetrwał 8 miesięcy przy tym typie leczenia.

Bandit został poddany temu protokołowi w marcu 1992 roku, do remisji doszło w lipcu 1993 roku i w lipcu 1994 roku nadal nie ma nawrotu choroby!!

Protokół chemioterapii chłoniaka u kota

autor: K. Ann Jeglum, weterynarz

Ten protokół okazał się być skuteczny w wieloośrodkowych formach pokarmowych i nerkowych chłoniaka u kota. (Jeglum, JAVMA, 1987). Od momentu publikacji naniesiono kilka zmian w celu udoskonalenia skuteczności i łatwości podawania. Protokół LA-COP powinien być używany przy chłoniaku śródpiersia.

• TYDZIEŃ 1 L-asparaginazy 400 iu/kg, domięśniowo, podskórnie lub międzypaliczkowo
• TYDZIEŃ 2 Winkrystyna 0.03 mg/kg dożylnie (nie powodować wybroczyn)
• TYDZIEŃ 3 Cytoxan 12.5 mg (1/2 25 mg tabletki) raz dziennie przez 4 dni
• TYDZIEŃ 4 Winkrystyna 0.03 mg/kg dożylnie
• TYDZIEŃ 5 Metotreksat 2.5 mg tabletki jedna dawka

Nie ma potrzeby oceny morfologii krwi, chyba, że kot ma kliniczne objawy toksyczności (zatrucia) takie jak: anoreksja, senność, wymioty i/lub biegunka. Zaleca się kontynuowanie tygodniowych cykli przez okres pierwszych 6 miesięcy, po których odstępy czasu mogą zostać zwiększone, jeżeli dochodzi do remisji.

Ważne zmiany w protokole: ze względu na problem z toksycznością, Dr. Jeglum nie używa już metotreksatu. Dodatkowo, Cytoxan MUSI być podawany przynajmniej 2 tygodnie po Winkrystynie. Dozowanie Cytoxanu jest nadal w trakcie rewizji z powodu zachorowań fretek z powodu leczenia (106 przypadków wysokiej gorączki, zapalenie pęcherza moczowego, zapalenie płuc, ból brzucha).

Możliwa wirusowa przyczyna chłoniaka

autor: Susan E. Erdman, Phyllis J. Kanki, Frances M. Moore, Susan A. Brown, Thomas A. Kawasaki, Keith W. Mikule, Karin U. Travers, Steven F. Badylak, i James G. Fox. „Skupisko chłoniaka u fretek”, 1996 r. Dochodzenie raka, tom 14, numer 3, strony 225- 230

Dr. Susan Erdman badała możliwość, że przynajmniej niektóre przypadki chłoniaka są powodowane lub powiązane z wirusem. 

Jeff Johnston, epidemiolog dał poniższe sprawozdanie w październiku 1996 roku:

1. Dowody bardzo silnie wskazują na wirusową przyczynę mięsaka limfatycznego u dorosłych fretek.
2. Głównym podejrzanym jest Retrowirus, który został znaleziony w tkance mięsaka limfatycznego u fretek jednakże nie zostało to jeszcze wyjaśnione w 100%. Retrowirus mógł tam po prostu przebywać, a jakiś inny wirus może się okazać odpowiedzialny za tę chorobę. Dr. Erdman pracuje nad określeniem sekwencji RNA tych retrowirusów, aby zobaczyć czy jest ona pokrewna do innych znanych retrowirusów jak HIV czy FeLV. Może to niestety zająć kilka lat. Rozszyfrowanie sekwencji genetycznej tych wirusów mogłoby pomóc opracować testy diagnostyczne lub markery w celu ustalenia, które fretki są najbardziej zagrożone rakiem i kiedy.
3. Młodzieńcza postać mięsaka limfatycznego okazuje się być innej istoty. Czas potrzebny, aby guz się rozrósł jest całkiem inny, również typ komórek i sposób ich rozrostu są inne. Dr. Erdman nie badała specjalnie młodzieńczego chłoniaka u fretek, ale definitywnie nie jest on taki sam jak rak u dorosłych. A zatem przyczyna powstawania raka u młodych osobników pozostaje niepewna.
4. Sposób, w jaki którykolwiek wirus jest przekazywany z jednej fretki na drugą jest nieznany. Wiem, nie jest to pomocne stwierdzenie. Jednakże, po zrobieniu większej liczby badań, wiemy że najprawdopodobniej sposób transmisji jest „poziomy”, od jednej fretki do drugiej w tym samym gospodarstwie domowym, jednakże jest to niezwykle trudne do udowodnienia.
5. Fretki, u których był badany mięsak limfatyczny pochodziły od różnych hodowców, komercyjnych i pasjonatów. Nie znaleziono tu żadnych wskazówek.
6. Pytałam o raka kory nadnerczy i insulinomę, ale ona nie studiowała tych rodzajów raka specjalnie. Nie miała żadnych domysłów, co do insulinomy, ale powiedziała, że istniejące dowody, każą jej wierzyć, że najbardziej podejrzaną przyczyną raka nadnerczy może być wczesna sterylizacja, być może skomplikowana przez zakłócenia jasnego-ciemnego okresu sztucznym światłem.

Nie chcę nikomu przysparzać powodów do paniki. Więc, aby nie być panikarzem, nie wydaje się, aby istniała szalejąca epidemia mięsaka limfatycznego u dorosłych osobników. Jest bardziej powszechna niż powinna być, ale nie jest to w żadnym wypadku najważniejsza przyczyna śmierci u fretek. Ponadto, właściciele fretek z chłoniakiem trzymali je w jednych domach z tymi zdrowymi i one nigdy się nie zaraziły. Nie może być to, zatem bardzo zaraźliwe, czymkolwiek to jest.

Co się tyczy leczenia, być może świadomość, że może być to rak powiązany z retrowirusem, może dać wskazówkę w leczeniu, lecz nie dopingowałabym temu zbytnio. Retrowirusy są bardzo trudne w leczeniu gdyż wmontowuje się on w chromosomy swojego żywiciela. Odmiennie niż wirusy czy bakterie, które są poza komórkami żywiciela. Jest bardzo trudno zwalczyć okupanta, który skrywa się w genomie żywiciela. Jeśli to jest retrowirus, to główny nacisk powinien iść na zapobieganie niż samo leczenie.

Dr. Bob Church pisze:

To opracowanie zgłębia różne czynniki i w rzeczy samej przeanalizowano pewną liczbę przyczyn grupowania (zbierania się w grona). Końcowy wniosek badań był taki, że grupowanie chłoniaków u fretek występuje według podobnego szablonu, który jest widziany w chorobach wirusowych.

Ma to medyczny precedens na przykład u kotów i norek. Aby powiedzieć jeszcze raz, ci wysoko szanowani naukowcy poważnie uważają, iż wirus może być przyczyną grupowania chłoniaków i podczas gdy nie znaleźli jeszcze konkretnego wirusa (pomyślcie jak trudno było odizolować wirusa HIV a tym bardziej wirusa ECE), są pewni, że ogniska nie są powiązane z konkretnymi hodowcami czy liniami rodzinnymi. (Pandy mogą stanowić wyjątek i autorzy zauważają powiązania pomiędzy okrywą włosową a chorobą u innych zwierząt.)

…

Uwaga!

Większość książek lub artykułów, wykorzystanych do opracowania niniejszego tematu, zostało opublikowanych jakiś czas temu, w związku z powyższym niektóre dane, metody leczenia i leki mogą być nieaktualne (wycofane z obrotu lub nigdy nie dopuszczone do obrotu w Polsce), ale Wasz lekarz weterynarii na pewno będzie wiedział czym można je zastąpić.

Większość informacji na tych stronach napisali ludzie, którzy mają duże doświadczenie w hodowli fretek jednak nie są weterynarzami. Wszystkie teksty były konsultowane ze specjalistami.

Każda chora fretka powinna natychmiast znaleźć się u wykwalifikowanego i doświadczonego weterynarza, który specjalizuje się w leczeniu fretek. Pamiętaj fretki należą do zwierząt, u których symptomy choroby występują bardzo późno, co może prowadzić do ich nagłej śmierci. Nie próbuj żadnych “domowych sposobów” bez konsultacji ze specjalistą, nawet jeśli jakiś znajdziesz gdzieś w tekście na tej stronie. Informacje tu zawarte mogą powiększyć Twoją wiedzę i wyczulić Cię na niespecyficzne objawy w zachowaniu Twojej fretki, ale pamiętaj niewłaściwa, samemu postawiona diagnoza może decydować o jej życiu.

Wszystkie prawa zastrzeżone!

…

tłumaczenie: Eva, Agrest, Ana
opracowanie i korekta: Ana 

foto:
1) ferretvendetta.com
2) wet-arkanoego.pl
3) ferretta.pl
Fotki, zdjęcia i ryciny zamieszczono w celach dydaktycznych, informacyjnych lub szkoleniowych
© All rights reserved or Some rights reserved, publikacja powyższych zdjęć wymaga zgody autorów 

literatura:
[1] „Tchórz” Marcin Brzeziński, Jerzy Romanowski, 1997
[2] „Hodowla tchórzy” Maria Bednarz, Andrzej Frindt, 1991
[3] „Fretki: warunki zdrowotne, hodowla, rozpoznanie i leczenie chorób” Maggie Lloyd, 1999
[4] „Biology and diseases of the ferret” Fox JG., 1988, 1998
[5] „Ferret husbandry, medicine, and surgery” John H. Lewington, 2000
[6] „Ferret for dummies” K. Schilling, 2007
[7] „How to read your report” Wellness Inc., 1993
[8] „Practical ferret medicine and surgery for the private practitioner” Finkler M., 1993
[9] „Ferret medicine and surgery” Brown S., 1992, 2001
[10] „Ferret breeding” James McKay, 2006
[11] „Cluster of cases of juvenile mediastinal lymphoma in a ferret colony”, Batchelder M.A., Erdman S.E., Li X. and Fox J.G., Laboratory Animai Science 46/1996, s. 271-4
[12] „Ferrets, Rabbits, and Rodents: Clinical Medicine and Surgery”, Brown S.A. (1997) Neoplasia. In: E.V. Hillyer and KE Quesenberry (eds)., W.B. Saunders, Philadelphia 1997, s. 99-114 
[13] „Diagnosis and management of neoplastic disease in ferrets”, Brown S.A., Pap er given at BSAV A Congress, Birmingham UK, 1998
[14] „Clinical and pathological findings in ferrets with lymphoma: 60 cases (1982-1994)”, Erdman S.E., Brown S.A., Kawasaki T.A., Maare F.M., Li X. and Fox J.G., Joumal of the American Veterinary Medical Association, 208/1996, s. 1285-9
[15] „Multiple spIeni c myelolipomasin a ferret (Mustela putorius Juro)”, Erdman S.E., Brown S.A., Li X., Fox J.G. and Erdman S.E., Laboratory Animal Science, 46/1996, s. 101-3 
[16] „Complex ceruminous gland adenocarcinoma in a brown footed ferret (Mustela putorius furoy”, Rudmann D.G., White M.R. and Murphey J.B., Laboratory Animol Science, 44/1994, s. 637-8  
[17] „Granular celi tumour in the central nervous system of a ferret (Mustela putorius Juro)”, Sleeman Y.M., Clyde V.L. and Brenneman K.A., Veterinary Record, 138/1996, s. 65-6 
[18] „Thymoma in two ferrets”, Taylor T.G. and Carpenter J.L., Laboratory Animal Science, 45/1995, s. 363-5 
[19] „Pathology of the domestic ferret. Proceedings of a CL.”, Williams B.H., Davis Foundation European Symposium, 1996 
[20] „Voglio un furetto”, lekarz weterynarz Alessandro Melillo
[21] „Ferret Medicine”, Joerg Mayer DVM, Gretchen Kaufman DVM, Cummings School of Veterinary Medicine at Tufts University, 2009 
[22] „Fretki seniorzy i ich specjalne potrzeby”, Midwest szpital dla ptaków i zwierząt egzotycznych
[23] „Skupisko chłoniaka u fretek”, Susan E. Erdman, Phyllis J. Kanki, Frances M. Moore, Susan A. Brown, Thomas A. Kawasaki, Keith W. Mikule, Karin U. Travers, Steven F. Badylak, i James G. Fox., Dochodzenie raka, tom 14, numer 3, strony 225-230, 1996
[24] therios.strefa.pl/porady/chloniak
[25] ratguide.com/health/neoplasia/lymphomas
[26] aamefe.org/linfoma_felino
[27] afip

…