Nadczynności nadnerczy (hiperplazji nadnerczy), jak już wiemy, jest chorobą postępująca i nieuleczalną, i nie ma na nią leku…

Z biegiem czasu nadczynność nadnerczy może przekształcić się w nowotwór niezłośliwy, który nie daje przerzutów, wtedy mówimy o kolejnym stadium choroby…

Patogeneza i przyczyny Endokrynopatii

Zaburzenia pracy nadnerczy, które często występują już u zwierząt dwu letnich i starszych (częściej u samic) w przypadku:

Zmiany chorobowe mogą dotyczyć jednego lub obu nadnerczy, najczęściej dotykają lewego nadnercza (zmiany jednostronne)… Gdy dotykają obu, to zmiany nowotworowe stanowią około 15% powierzchni nadnerczy (zmiany obustronne)… Rzadko dają przerzuty, ale mogą być lokalnie inwazyjne, uszkadzając żyłę główną… Choroba często jest związana z równocześnie istniejącymi:

  • insolinomą trzustki (nowotwor komórek wysp trzustkowych)
  • torbielami okołocewkowymi
  • chorobami wątroby lub grasicy
  • i/lub chorobami serca (w przebiegu ostrej porfirii przerywanej oprócz bólów brzucha mogą pojawić się objawy sercowo-naczyniowe typowe dla PHEO, czyli napadowe nadciśnienie z towarzyszącą tachykardią)
  • nowotworem przysadki

Do prawdopodobnych przyczyn zalicza się:

  • wczesne sterylizacje/kastracje (w wieku od 5-6 tygodni do kilkunastu miesięcy)
  • tendencję do chowu zwierząt przy sztucznym oświetleniu
  • dietę opartą na węglowodanach (suchych karmach)

Zmienione chorobą nadnercza, wytwarzają zwiększone stężenia hormonów steroidowych, którymi mogą być glukokortykoidy (nadczynność kory nadnerczy – zespół Cushinga), ale częściej androgeny – estradiol lub 17-hydroksyprogesteron…

Objawy kliniczne

Nadprodukcja glukokortykoidów występuje rzadko, a objawy nie są powszechne:

  • polidypsja (nadmierne pragnienie)
  • poliuria (wielomocz)
  • osłabienie mięśni
  • ścienienie skóry
  • nadwrażliwość na inne choroby

W przypadku nadprodukcji tych drugich hormonów – androgenów i estrogenów – objawy uwidaczniają się w zmianach:

  • skórnych – mamy do czynienia z obustronnym, symetrycznym wyłysieniem, rozpoczynającym się na ogonie i postępującym w stronę głowy, które może doprowadzić do całkowitego wyłysienia (zimą lub wiosną); często występuje świąd
  • dotykających układ rozrodczy i moczowy – u samic występuje powiększenie sromu (70% przypadków) i może pojawić się wysięk z pochwy lub ropomacicze, albo można zaobserwować obrzęk tkanki gruczołów mlekowych, rzadko występuje supresja szpiku kostnego, która pojawia się przy długotrwałym przebiegu, doprowadzając do niedokrwistości, wybroczyn i innych objawów hiperstrogenizmu… u samców może wystąpić bolesne, kropelkowe oddawanie moczu (dysuria), powiązane z pieczeniem w cewce moczowej (stranguria), związane z przerostem okolicy prostaty lub wystąpieniem torbieli okołocewkowych, wypełnionych wydzieliną i keratyną
  • w zachowaniu (behawioralnych) – u obu płci nasila się wspinanie na inne osobniki i agresja, a samce wykazują zwiększone znaczenie terenu lub feminizację

Rozpoznanie

Diagnozę opiera się na badaniach, tj.:

  • wywiad
  • badanie kliniczne (objawy: szczególnie charakterystyczne są wyłysienia i powiększenie sromu u samic i prostaty u samców po kastracji)
  • hematologia
  • biochemia
  • USG
  • RTG
  • poziom hormonów
    (chociaż te badania nie są jednoznaczne)
  • biopsja tkanki nadnerczy

Podwyższone stężenie hormonów:

  • androgenów i estrogenów – wskazują na nowotwór lub przerost nadnerczy, gdyż u wykastrowanych zwierząt stężenie tych hormonów powinno być w śladowych ilościach
  • estradiolu – wskazuje na chorobę jajników (odprysk jajnika)
  • kortyzolu – wskazuje na zespół Cushinga (bardzo rzadki u fretek)
Skrót Hormon  Zdrowe Chore
– androstenedion  nmol/l 6,6 [63,6 ±4,1] 67 [150]
– dehydroepiandrosteron, siarczan µmol/l 0,01 [10 ±9] 0,03 [28]
– estradiol pmol/l 106 [107 ±39] 167 [180]
– 17-hydroksyprogesteron  nmol/l 0,4 [0,2 ±0,3] [0,8] 3,2
– kortyzol  – [53 ±42] [140]

* dane pochodzą z książki Maggie Lloyd „Fretki: warunki zdrowotne, hodowla, rozpoznawanie i leczenie chorób”, a wartości w nawiasach kwadratowych [ ] pochodzą z fretka.org, South Florida Ferret Community

 

W celu odróżnienia nowotworu nadnerczy od hiperestrogenizmu podaje się fretce:

  • jednorazowo  proligeston 0,5ml s.c. – zniknie obrzmienie sromu, gdy przyczyną są jajniki

lub

  • 100j.m. ludzkiej gonadotropiny kosmówkowej w dwóch dawkach, w odstępie 7-10 dni

W celu potwierdzenia zespołu Cushinga używa się:

  • testu stymulacji ACTH – należy pobrać bazową próbkę krwi, następnie podać 1 jednostkę/kg syntetycznego ACTH i.m., a po 30-60 minutach pobrać drugą próbkę krwi – wzrost stężenia kortyzolu o ponad 40% potwierdzi zespół Cushinga

lub

  • testu supresji niską dawką deksametazonu – należy pobrać bazową próbkę krwi, następnie podać 0,1mg/kg deksametazonu i.v., później należy pobrać kolejne próbki krwi po upływie 4, 6 i 8 godzin – u zwierząt zdrowych stężenie kortyzolu obniży się o około 27% wartości podstawowej, między 6 a 8 godziną od podania leku

Leczenie i zapobieganie

Bardzo istotne jest potwierdzenie diagnozy i innych współistniejących chorób przed rozpoczęciem leczenia… Zaleca się usunięcie chorych nadnerczy metodą chirurgiczną u zwierząt młodszych niż 5 lat lub z objawami strangurii (uczucie pieczenia w cewce moczowej)…

Należy wykonać laparotomię zwiadowczą i dokładnie sprawdzić wszystkie narządy jamy brzusznej (najlepsze dojście w linii pośrodkowej brzucha)… Jeżeli wielkość nadnerczy będzie większa niż 5-8mm długości, to najprawdopodobniej uległy już zmianom chorobowym… Mniejszym problemem są zmiany występujące w jednym (lewym) nadnerczu, który po prostu usuwamy… Gdy zmiany dotyczą obu nadnerczy, sprawa jest bardziej skomplikowana – najlepiej usunąć lewy gruczoł i odciąć część prawego, gdyż usunięcie go w całości jest utrudnione anatomią fretki (umieszczony doczaszkowo, poniżej prawego płata wątroby i często przylegający do doogonowej żyły głównej)… Lewy gruczoł można oddzielić od tłuszczu, wcześniej dokładnie podwiązując mniejsze naczynia… Może wystąpić znaczny krwotok lub sączenie się krwi z naczyń w tkance tłuszczowej i korzystne może być zastosowanie środków hemostatycznych… Duże guzy należy wysunąć w kierunku linii pośrodkowej uważając, by nie przerwać naczyń krezkowych… Prawy gruczoł usuwamy poprzez nacięcie torebki i „wyłuszczenie” tkanki gruczołowej – usunięcie torebki prawie zawsze powoduje uszkodzenie żyły głównej… W przypadku zaistnienia konieczności usunięcia torebki prawego nadnercza, można podwiązać podłużnie żyłę główną, używając hemostatycznego zacisku w miejscu przyczepu gruczołu nadnerczowego, żeby zapobiec krwotokowi w czasie usuwania go.

U starszych zwierząt stosuje się leczenie zachowawcze – podaje się mitotan w dawce 50mg p.o. dziennie przez 7 dni, później w dawce podtrzymującej co 3 dni – skuteczność leczenia jest nieprzewidywalna… Ukazały się nowe artykuły, które wręcz wskazują na szkodliwe działanie tego leku na fretki (kliknij na różowy tekst, aby przejść do kolejnego artykułu), dlatego zastąpiono go lucrinem… ;-|

Torbiele okołocewkowe cechuje spontaniczny regres po usunięciu nadnerczy – w innych przypadkach można je usuwać lub opróżniać…

Opieka pooperacyjna

Po operacji usunięcia obu nadnerczy może być niezbędne uzupełnienie kortykosteroidów… Obrzmienie sromu powinno zaniknąć w okresie 1-2 tygodni, a futerko odrasta po 2-8 tygodniach, w niektórych przypadkach dopiero w kolejnym sezonie linienia…

88% fretek po operacji usunięcia nadnercza przeżywa około 2 lat, przeczytaj też o opiece pooperacyjnej oraz diecie, która szybko postawi fretkę na nogi i nie będzie potęgować choroby…

…

słowniczek:
polidypsja – objaw, polegający na nadmiernym spożywaniu płynów
poliuria czyli wielomocz – to medyczny termin określający nadmierne wydalanie moczu
laparotomia (z greki he lapara – brzuch; he tome – cięcie) – termin medyczny określający operacyjne otwarcie jamy brzusznej, polegające na przecięciu skóry, mięśni i otrzewnej umożliwiające eksplorację wnętrza jamy brzusznej. Zwykle jest stosowane jako pierwszy etap operacji chirurgicznej, ale może być stosowana również w celach diagnostycznych i nosi wówczas nazwę laparotomii zwiadowczej (łac. laparotomia explorativa).

…

Uwaga!

Większość książek lub artykułów, wykorzystanych do opracowania niniejszego tematu, zostało opublikowanych jakiś czas temu, w związku z powyższym niektóre dane, metody leczenia i leki mogą być nieaktualne (wycofane z obrotu lub nigdy nie dopuszczone do obrotu w Polsce), ale Wasz lekarz weterynarii na pewno będzie wiedział czym można je zastąpić.

Większość informacji na tych stronach napisali ludzie, którzy mają duże doświadczenie w hodowli fretek jednak nie są weterynarzami. Wszystkie teksty były konsultowane ze specjalistami.

Każda chora fretka powinna natychmiast znaleźć się u wykwalifikowanego i doświadczonego weterynarza, który specjalizuje się w leczeniu fretek. Pamiętaj fretki należą do zwierząt, u których symptomy choroby występują bardzo późno, co może prowadzić do ich nagłej śmierci. Nie próbuj żadnych “domowych sposobów” bez konsultacji ze specjalistą, nawet jeśli jakiś znajdziesz gdzieś w tekście na tej stronie. Informacje tu zawarte mogą powiększyć Twoją wiedzę i wyczulić Cię na niespecyficzne objawy w zachowaniu Twojej fretki, ale pamiętaj niewłaściwa, samemu postawiona diagnoza może decydować o jej życiu.

Wszystkie prawa zastrzeżone!

…

by: Ana

foto:
1) ferretta.pl
Fotki, zdjęcia i ryciny zamieszczono w celach poglądowych, dydaktycznych, informacyjnych lub szkoleniowych • © All rights reserved or Some rights reserved, publikacja powyższych zdjęć wymaga zgody autorów 

literatura:
[1] „Tchórz” Marcin Brzeziński, Jerzy Romanowski, 1997
[2] „Hodowla tchórzy” Maria Bednarz, Andrzej Frindt, 1991
[3] „Fretki: warunki zdrowotne, hodowla, rozpoznanie i leczenie chorób” Maggie Lloyd, 1999
[4] „Biology and diseases of the ferret” Fox JG., 1988, 1998
[5] „Ferret husbandry, medicine, and surgery” John H. Lewington, 2000
[6] „Ferret for dummies” K. Schilling, 2007
[7] „How to read your report” Wellness Inc., 1993
[8] „Practical ferret medicine and surgery for the private practitioner” Finkler M., 1993
[9] „Ferret medicine and surgery” Brown S., 1992, 2001
[10] „Ferret breeding” James McKay, 2006
[11] „Fretki – specyfika chowu pokojowego oraz najważniejsze problemy zdrowotne”, Dr Ewa Śmielewska-Łoś, lek. wet. Tomasz Piasecki, Magazyn Weterynaryjny vol. 11 nr 74/2002
[12] „Wpływ gonadektomii na występowanie hiperadrenokortycyzmu i możliwości jego leczenia u fretki domowej”   Alicja Krzyżewska, Andrzej Max, Życie Weterynaryjne vol. 85(1), 2010
[13] „Clinical endocrinology in small mammals” Nico Schoemaker, DVM, PhD, Dip. ECZM (small mammal & avian), 2014
[14] „Alternative for surgical castration in ferrets. Small animal reproduction. Deslorelin in practice.” Nico Schoemaker, 7th EVSSAR Congress, May 14th-15th, 2010, Louvain-La-Neuve, Belgium, Auditoires des Sciences (01/02), Place des Sciences
[15] fretka.org, South Florida Ferret Community
[16] igitur-archive.library.uu.nl
[17] pl.wikipedia.org/wiki/Polidypsja
[18] pl.wikipedia.org/wiki/Poliuria
[19] pl.wikipedia.org/wiki/Dysuria
[20] pl.wikipedia.org/wiki/Laparotomia

…

      





  • Odkurzona Endokrynopatia (niezłośliwy guz nadnerczy), która po hiperplazji (nadczynności) nadnerczy, jest kolejnym stadium tej choroby… ;-|