Wścieklizna

by: novartis vaccines

To wirusowa, zawsze śmiertelna choroba zakaźna zwierząt (ssaków), mogąca przenieść się na człowieka (zoonoza – choroba odzwierzęca)… Do dzisiaj nieznany jest lek przeciwko wściekliźnie… Nazwa „wścieklizna” wywodzi się od przebiegu jednego, najlepiej dostrzeganego z objawów choroby… Cechuje go znaczne podniecenie i agresja, wręcz „wściekłość”… Wściekliznę nazywa się też czasem wodowstrętem (łac. hydrophobia), co jest odbiciem jednego z objawów choroby, mianowicie mimowolnych skurczy mięśni na widok lub sam dźwięk wody…

Źródła zarażenia

Wścieklizna jest spowodowana przez ssRNA(-) wirusa Rabies virus (RABV) z rodziny Rhabdoviridae, rodzaju Lyssavirus… Występuje w 7 biotypach, z czego przyczyną zakażeń zwierząt naziemnych są głównie wirusy biotypu pierwszego… Pozostałe biotypy są zazwyczaj przyczyną wścieklizny nietoperzy… Wszystkie biotypy są patogenne dla człowieka…

Rezerwuar zarazków stanowią zarówno ssaki dzikie, jak i domowe… Z pierwszej grupy wymienić należy: lisy, jenoty, borsuki, nietoperze, inne zwierzęta mięsożerne, a także gryzonie i zajęczaki… Grupa ta ma obecnie największe znaczenie w rozprzestrzenianiu choroby… Do drugiej natomiast: psy i koty… Druga grupa miała pierwotnie duże znaczenie, lecz obecnie ze względu na masowe szczepienia zwierząt domowych, zagrożenie jest niewielkie… W krajach tropikalnych wścieklizna może być rozprzestrzeniana również przez żywiące się krwią zwierząt nietoperze z rodziny wampirów… Wirus jest wrażliwy na wysoką temperaturę i światło słoneczne, jednak dobrze znosi niskie temperatury i procesy gnilne, dzięki czemu może długo przetrwać w padlinie… Ryby, ptaki i gady nie chorują na wściekliznę…

Zakażenie

Do zakażenia (zwierząt lub człowieka) dochodzi na drodze kontaktu bezpośredniego – przez:

• pokąsanie podczas walki
• zadrapania połączone z kontaktem ze śliną chorego zwierzaka
• zjedzenie padliny
• oślinienie lub zanieczyszczenie mózgiem chorego zwierzęcia uszkodzonej skóry

Możliwe jest, choć u człowieka rzadkie, zakażenie na drodze powietrznej (kropelkowej i pyłowej) aerozolem odchodów nietoperzy w jaskiniach… Zdarzają się także zakażenia laboratoryjne drogą:

• wziewną
• przezspojówkową 
• lub przezśluzówkową

Odnotowano także infekcje przez przeszczepienie organów (rogówka) od zmarłych dawców z nierozpoznaną wścieklizną… Nie opisano przeniesienia drogą pokarmową… 

Chory człowiek jest także zakaźny dla otoczenia… Wirus znajduje się głównie w jego centralnym układzie nerwowym, ślinie i skórze, a w mniejszym stopniu także w łzach i soku trzustkowym…

Do wystąpienia choroby dochodzi u około 15-20% wystawionych na ekspozycję – szczególnie osobników pogryzionych na pysku/twarzy, szyi, klatce piersiowej lub pokąsanych głęboko… Chorobę cechuje długi okres utajenia średnio od 1 do 3 miesięcy – skrajnie od 10 dni do ponad roku…

Choroba atakuje ośrodkowy układ nerwowy, co powoduje zapalenie mózgu i rdzenia kręgowego… Przebieg choroby u wszystkich gatunków zwierząt jest w zasadzie podobny… Możemy wyróżnić dwie postacie wścieklizny:

• postać gwałtowną
• postać cichą – porażenną

Objawy choroby u zwierząt

• podwyższona temperatura
• biegunki lub zaparcia, wymioty
• porażenie mięśni żuchwy, gardła, przełyku, ślinotok – brak apetytu, trudności w połykaniu
• wywalony na wierzchu język
• u kotów głośne miauczenie
• nagła zmiana usposobienia zwierzęcia – łagodne stają się złośliwe i drażliwe, agresywne – spokojniejsze
• utrata wrodzonej bojaźliwości u zwierząt dzikich – stają się agresywne, atakują człowieka lub odwrotnie, są zanadto łagodne i dają się złapać
• rozdrażnienie, niepokój
• wylizywanie lub wygryzanie do kości miejsca ugryzienia ze względu na silne swędzenie
• stukanie zębami i zjadanie różnych, niejadalnych przedmiotów, np. kamieni
• wzmożone reakcje na bodźce zewnętrzne, ataki szału – nieposłuszeństwo, agresja
• brak koordynacji ruchowej
• niezborność wzroku (zez rozbieżny)
• zaburzenia świadomości
• drgawki, otępienie, śpiączka
• porażenie kończyn
• kończy się zawsze zejściem śmiertelnym po około 2-4 dniach

W przypadku postaci cichej nie ma żadnych widocznych objawów…

Objawy choroby u ludzi

• gorączka, bóle głowy, nudności
• brak apetytu
• świąd w okolicy ugryzienia
• torsje, biegunka lub zaparcia
• narastający niepokój
• pobudzenie ze ślinotokiem
• bardzo bolesne skurcze mięśni
• wodowstręt, trudności w przełykaniu
• dezorientacja, halucynacje
• agresywność, konwulsje i paraliż

Diagnozowanie

W przypadku zwierząt, u których wystąpił wirus w ślinie, żadne z nich nie przeżyje dłużej niż 12 dni… Jednak jeśli zwierzę przeszło 15-dniową obserwację weterynaryjną (kwarantanne), można wnioskować, że nie mogło ono zarazić człowieka, a w momencie ugryzienia w ślinie nie było wirusa wścieklizny… Można też wykonać pośmiertne badanie mózgu zwierzęcia….

W celu ustalenia, czy zwierzę, które ugryzło człowieka, zaraziło go wirusem, należy sprawdzić, czy było ono w tym momencie chore na wściekliznę… Niestety, nie ma testów, które zdiagnozowałyby obecność wirusa w organizmie człowieka zaraz po ugryzieniu… Po wystąpieniu objawów, u człowieka diagnozuje się chorobę głównie poprzez wywiad epidemiologiczny… Można także stosować metodę PCR, jednak dość często daje ona fałszywe wyniki …

Leczenie

Niestety, do tej pory nie znaleziono lekarstwa na wściekliznę!!!… Chorych ludzi leczy się objawowo – podaje się im surowicę i serię szczepionek w bardzo krótkim czasie po ugryzieniu przez chore zwierzę… Po wystąpieniu objawów choroby szczepionka staje się nieskuteczna… Odnotowano jedynie 5 przypadków wyzdrowienia ludzi… Chore zwierzęta najczęściej się usypia…

Zapobieganie

Aby uniknąć zakażenia wścieklizną należy:

• nie głaskać i nie dotykać obcych zwierząt
• nie karmić obcych zwierząt
• unikać dziwnie zachowujących się zwierząt (dzikich i domowych)
• regularnie szczepić przeciw wściekliźnie zwierzęta domowe (szczepienie kotów i fretek nie jest obowiązkowe, jednak bardzo zalecane przez weterynarzy w regionach, gdzie występuje wścieklizna)
• w momencie, gdy nasz czworonóg zostanie pogryziony, wróci do domu poraniony czy zakrwawiony, jak najszybciej udać się z nim do lekarza weterynarii
• profilaktycznie szczepić osoby narażone na zakażenie (strażników leśnych, weterynarzy, hodowców zwierząt futerkowych, itp.)

08 09 2008

…

Uwaga!

Większość książek lub artykułów, wykorzystanych do opracowania niniejszego tematu, zostało opublikowanych jakiś czas temu, w związku z powyższym niektóre dane, metody leczenia i leki mogą być nieaktualne (wycofane z obrotu lub nigdy nie dopuszczone do obrotu w Polsce), ale Wasz lekarz weterynarii na pewno będzie wiedział czym można je zastąpić.

Większość informacji na tych stronach napisali ludzie, którzy mają duże doświadczenie w hodowli fretek jednak nie są weterynarzami. Wszystkie teksty były konsultowane ze specjalistami.

Każda chora fretka powinna natychmiast znaleźć się u wykwalifikowanego i doświadczonego weterynarza, który specjalizuje się w leczeniu fretek. Pamiętaj fretki należą do zwierząt, u których symptomy choroby występują bardzo późno, co może prowadzić do ich nagłej śmierci. Nie próbuj żadnych “domowych sposobów” bez konsultacji ze specjalistą, nawet jeśli jakiś znajdziesz gdzieś w tekście na tej stronie. Informacje tu zawarte mogą powiększyć Twoją wiedzę i wyczulić Cię na niespecyficzne objawy w zachowaniu Twojej fretki, ale pamiętaj niewłaściwa, samemu postawiona diagnoza może decydować o jej życiu.

Wszystkie prawa zastrzeżone!

…

by: Ana

foto:
1) ferretta.pl
2) novartis vaccines
© Fotki, zdjęcia i ryciny zamieszczono w celach poglądowych, dydaktycznych, informacyjnych lub szkoleniowych • © All rights reserved or Some rights reserved, publikacja powyższych zdjęć wymaga zgody autorów 

literatura i linki:
[1] „Tchórz” Marcin Brzeziński, Jerzy Romanowski, 1997
[2] „Hodowla tchórzy” Maria Bednarz, Andrzej Frindt, 1991
[3] „Fretki: warunki zdrowotne, hodowla, rozpoznanie i leczenie chorób” Maggie Lloyd, 1999
[4] „Biology and diseases of the ferret” Fox JG., 1988, 1998
[5] „Ferret husbandry, medicine, and surgery” John H. Lewington, 2000
[6] „Ferret for dummies” K. Schilling, 2007
[7] „How to read your report” Wellness Inc., 1993
[8] „Practical ferret medicine and surgery for the private practitioner” Finkler M., 1993
[9] „Ferret medicine and surgery” Brown S., 1992
[10] „Ferret breeding” James McKay, 2006
[11] „Fretki – specyfika chowu pokojowego oraz najważniejsze problemy zdrowotne”, Dr Ewa Śmielewska-Łoś, lek. wet. Tomasz Piasecki, Magazyn Weterynaryjny vol. 11 nr 74/2002
[12]  pl.wikipedia.org/wiki/Rotawirusy
[13] www.mp.pl/artykuly/?aid=28870&spec=70
[14] e-biotechnologia.pl 
[15] pl.wikipedia.org
[16] vetopedia.pl
[17] vetmozga.com
[18] knmw.sggw.pl
[19] medigo.pl

…